De groene alternatieven

ZON | Weinig draagvlak voor zonnepanelen

Als de nieuwe minister van Energie Bart Tommelein (Open Vld) zelf mag kiezen, gaat hij wellicht voor meer zonnepanelen. Die hebben geen subsidies nodig en dan kan hij de 2 miljard euro die normaal naar de Gentse biomassacentrale zou gaan, volledig gebruiken voor een mooie korting op de Turteltaks. In totaal bedraagt die belasting 9 miljard euro.

Om de Gentse centrale te vervangen is zowat 900 hectare aan zonnepanelen nodig. Dat is veel, maar niet totaal onhaalbaar. Tussen 2010 en 2012 is er ongeveer die hoeveelheid bij gekomen op Vlaamse daken. De laatste jaren gaat het echter om een fractie daarvan. Naar de oorzaak is het niet ver zoeken: tot 2012 gingen er subsidies naar zonnepanelen. Voor gezinnen en bedrijven waren ze geen groene investering, maar een slimme financiële zet.

Net omwille van de te royale overheidssteun is het draagvlak voor zonnepanelen ondertussen verbrokkeld. Het wordt een uitdaging voor Tommelein om dit te herstellen. Want een minister mag nog elke dag zeggen dat zonnepanelen ook zonder subsidies een veel beter rendement opleveren dan om het even welke spaarrekening, wat waar is, als de publieke opinie ervan overtuigd is dat ze voor niets dan miserie zorgen op de factuur, levert dat weinig op.

WIND | Problemen met vergunningen

Misschien de meest voor de hand liggende oplossing is meer windmolens bouwen. Volgens rekenwerk van professor Johan Driesen van het onderzoekscentrum Energyville volstaan ongeveer 200 nieuwe windmolens om de Gentse centrale te vervangen. Ook de kosten vallen mee. Windmolens hebben weinig of geen steun meer nodig om rendabel te kunnen draaien. Versta: Tommelein kan nog een paar honderden miljoenen euro's van de Turteltaks doen.

Maar bij windmolens stelt zich een ander probleem: snel een vergunning krijgen is toch zo moeilijk. Vechten tegen windmolens lijkt soms wel de favoriete sport van de Vlaming. Plannen voor een nieuw project botsen bijna altijd op protest. Koppel dat aan de sloomheid van de administratie en je weet waarom het tot negen jaar duurt voordat een windmolen er daadwerkelijk staat.

Er is een plan klaar voor een 'fast lane'. In zones waar windmolens voor weinig hinder zorgen, moet de procedure vereenvoudigd worden. Het gaat dan om plekken naast de snelwegen, op bedrijventerreinen en in de havens. Maar voorlopig raakt die fast lane er niet door. Het dossier ligt al maanden stof te vergaren. Afwachten of Tommelein het weer oppakt. Als hij er windmolens bij wil tegen 2020, zal hij moeilijk anders kunnen.

BIOMASSA | Kleine centrales wél duurzaam

Pardon, biomassa? Is dat niet de groene energiebron die we niet meer willen?

Aan grote biomassacentrales beginnen we inderdaad beter niet meer. Bomen omhakken in de Verenigde Staten, ze op schepen laden en hier dan opstoken als 'groene' stroom, daar is stilaan iedereen het over eens dat het niet duurzaam is. Maar er bestaan ook andere, kleinere biomassacentrales. Die importeren geen hout uit het buitenland. Ze gebruiken het afval van de lokale houtindustrie of van boeren. Je mag deze installaties niet op dezelfde hoop gooien als hun grotere broers. Ze zijn wel nuttig, al is het maar om de afvalberg van de landbouw weg te werken.

Het grote publiek hiervan overtuigen zal lastig zijn, maar Tommelein doet er misschien niet slecht aan om de kleinere biomassa financieel te blijven steunen. We kunnen er altijd een paar extra gebruiken. Bovendien dreigen anders veel bestaande installaties te sneuvelen en dan wordt Tommelein zijn inhaalrace om de klimaatdoelen 2020 te halen weer een stuk zwaarder.

GEOTHERMIE | Niet voor morgen

Een put van 4 kilometer diep graven om er warm water uit op te pompen en er stroom mee op te wekken. Op het eerste gezicht mag geothermie nogal vergezocht lijken, er zit wel degelijk muziek in. Onze buurlanden hebben dat al langer door. Bij ons is de Kempische zandgrond perfect geschikt voor geothermie. De onderzoekers van het VITO zijn vandaag al bezig met een boring. Ook bij Janssen Pharmaceutica wordt er mee geëxperimenteerd. Het bedrijf investeert 50 miljoen euro in een centrale die overeenkomt met een viertal windmolens.

De warmte onder onze voeten kan op termijn even belangrijk worden als die van de zon. Maar we zijn nog niet zo ver. Het is afwachten wat de eerste boringen opleveren.

Sowieso is geothermie niet voor morgen. Om de Europese klimaatdoelen te halen zal deze energiebron dus weinig kunnen bijdragen. Tegelijk kun je de vraag stellen: wat is het belangrijkst? Een kunstmatig groene doelstelling halen in 2020. Of een ambitieus groen beleid uitzetten op lange termijn, om het enige échte doel te behalen: het klimaat redden tegen 2050.

BESLUIT | Beste keuze: niet kiezen

Vlaanderen is heel goed in zeggen wat het niet wil: liever geen kerncentrales, geen dure biomassa, geen storende windmolens en ook geen kostelijke zonnepanelen. Maar we moeten nu dringend beslissen wat we wel willen. Het is aan Tommelein om keuzes te maken. Of misschien moet hij beter niet kiezen. Een oplossing bestaat altijd uit vele kleine deeltjes, niet? Hoe dan ook, het klimaatbeleid stopt niet in 2020. Eigenlijk begint het dan pas. Meteen dringt het besef door dat de beloofde korting op de Turteltaks wel eens een stuk lager kan uitvallen dan iedereen hoopt. Er is de komende jaren nog veel geld nodig voor investeringen. Als de 'zwaarst getroffenen' - singels, wie verwarmt op elektriciteit en appartementsbewoners - er iets aan overhouden, zal het veel zijn.