Slowaakse neonazi wordt gouverneur

Marian Kotleba (36) is de leider van de extreem rechtse Volkspartij en ook oprichter van de in 2008 verboden organisatie Slowaakse Saamhorigheid, een politieke beweging die regelmatig protestmarsen organiseerde op Romadorpjes. Elk jaar herdenken Kotleba en de zijnen het bondgenootschap tussen Hitler-Duitsland en Slowakije. Dat doen ze in donkere uniformen die geïnspireerd zijn op de uniformen van de zogenaamde Hinka-wachters, een paramilitaire organisatie die tijdens de oorlog Joden en Roma vervolgde. Kotleba moest zich al meermaals wegens racisme voor een rechtbank verantwoorden maar werd nog nooit veroordeeld.

Vorig jaar organiseerde de Volkspartij een nieuwe protestmars tegen een Romadorp. Kotleba heeft er een stuk grond gekocht waarop een groot aantal illegale huisjes staan. Tijdens het protest eiste de extreem rechtse leider de onmiddellijke verwijdering van de duizend Roma. Hij gebruikte daarvoor omschrijvingen als "opruimen" en "schoonmaken." De politicus dacht ook grappig te zijn met het dubbelzinnige gebruik van het woord "vuilnis", daarbij in het midden latend of hij daarmee de Roma bedoelde of hun afval.

Parasieten

Kotleba's campagne voor de regionale verkiezingen van de zuidelijke regio Banska Bystrica was een mix van populistisch racisme waarbij Romazigeuners, Europa en de Navo werden aangewezen als zondebokken voor de hoge werkloosheid in die streek. Kotleba pleitte onder andere voor bezuinigingen "op die welvaartsprogramma's die vooral parasieten ten goede komen". Ook hier doelt hij op de Roma. Verder pleit Kotleba voor een kleinere rol van de Europese Unie, de herinvoering van de oude nationale munt en een terugtrekking uit de Navo - die hij omschrijft als een terreurorganisatie.

Met dit programma slaagde hij erin om in de tweede ronde van de gouverneursverkiezingen 55 procent van de stemmen te halen. De heersende sociaaldemocratische partij van nationaal premier Robert Fico moest in Banska Bystrica het onderspit delven, maar slaagde er zondag wel in om in zes van de acht regio's een meerderheid te halen. Kotleba's overwinning wordt verder ook getemperd omdat hij als gouverneur geconfronteerd zal worden met een regionaal parlement waar de sociaaldemocraten voorlopig in de meerderheid zijn.

Dat laatste neemt niet weg dat de Slowaakse media dezer dagen alarm slaan over de winst van de neonazi's. "We hebben allemaal verloren", kopte de krant SME. "De militaire bottines die nu te horen zijn in de gouverneurskantoren van Banska Bystrica galmen ook in ons hoofd."

Ook het Europees Joods Congres (EJC) reageert verontrust op de verkiezingen van Kotleba. "De neonazi's behalen in Europa meerdere politieke overwinningen en misbruiken het systeem tegen de democraten", schrijft EJC-voorzitter Moshe Kantor. "De democratie moet terugvechten en Europese beleidsmakers moeten zo snel mogelijk met een actieplan komen. Neonazipartijen moeten afgeschaft worden voor het te laat is." Moshe Kantor stelt voor dat de Slowaakse regering de partijfinanciering van Kotleba's Volkspartij intrekt zoals dat in Griekenland is gebeurd met de partij Gouden Dageraad.

Het is trouwens niet de eerste maal dat extreem rechtse politici en regelrechte neonazi's opgang maken in Oost-Europa. Met name in Hongarije groeide de extreem rechtse Jobbik partij uit tot de derde grootste partij van het land. Ook Jobbik specialiseerde zich in het organiseren van geüniformeerde protestmarsen tegen Romadorpjes. Belangrijk is ook dat deze ultranationalisten zware druk uitoefenen op de conservatieve premier Viktor Orban, waardoor die laatste een deel van Jobbiks programma heeft overgenomen.