Geweld in Zuid-Soedan neemt weer toe
Het afgelopen jaar was het meest gewelddadige in Zuid-Soedan sinds de ondertekening van het vredesakkoord in 2005. Toen kwam er met het Comprehensive Peace Agreement (CPA) een einde aan 22 jaar burgeroorlog tussen het noorden en het zuiden. In 2011 zal het zuiden via een referendum kunnen beslissen of het onafhankelijkheid wil.
Elk jaar wordt Zuid-Soedan geconfronteerd met ‘traditionele veediefstallen’, maar volgens Artsen Zonder Grenzen (AZG) schiet het aantal confrontaties sinds 2009 de hoogte in. “Het patroon is veranderd”, zegt Maureen Billiet van AZG. “Vooral vrouwen en kinderen worden aangevallen en er zijn veel meer doden gevallen.” Voor 2009 tekent AZG 1.248 doden op, 392 gewonden en 86.000 vluchtelingen. Volgens de organisatie zijn die aantallen te wijten aan de aanvallen van de Oegandese Verzetsleger van de Heer (LRA) onder leiding van Joseph Kony, en door interne etnische spanningen in de Zuid-Soedanese staten Upper Nile, Jonglei, Lakes en Centraal-Equatoria. Douglas H. Johnson, schrijver van het boek The root causes of Sudan’s civil wars, bevestigt de trend maar verfijnt. “De stijging van het geweld is volgens mij niet enkel te wijten aan aanvallen van het LRA of aan etnische spanningen”, vertelt Johnson in een telefoongesprek met De Morgen. “Eerst en vooral is het belangrijk om indachtig te zijn dat het om een complexe regio gaat. Er is in verschillende Zuid-Soedanese staten sprake van geweld, maar de confrontaties kennen vaak verschillende oorzaken.” Toch merkt Johnson voor 2009 een specifieke evolutie op: “De schaal van het geweld is veranderd. Aanvallers zijn verdacht goed uitgerust en het is zo goed als zeker dat ze externe steun krijgen.” Voor die steun wijst de schrijver naar het noorden. “Volgens mij is er sprake van een Noord-Soedanese inmenging. Het noorden bewapent bepaalde etnische groepen in het zuiden en doet zo bestaande spanningen escaleren.”
Referendum
Die Noord-Soedanese inmenging komt niet uit de lucht vallen. In het vredesakkoord werd vastgelegd hoe Zuid-Soedan in 2011 via een referendum kan beslissen of het een onafhankelijke staat wil worden. “Het noorden wil een zuidelijke onafhankelijkheid afwenden”, vertelde Pagan Amum vorige week aan de BBC. Hij is de secretaris-generaal van de Sudan People’s Liberation Movement (SPLM), de belangrijkste politieke partij van het Zuiden. Begin vorige week werd hij gearresteerd toen hij samen met andere opposanten deelnam aan een manifestatie. “Ze willen het referendum uitstellen om zo langer over de zuidelijke oliereserves te kunnen beschikken”, aldus Amum. Toch komt het referendum er volgens Johnson: “Het noorden zal proberen de onderhandelingen zo lang mogelijk te laten aanslepen, maar voor de rest hebben ze weinig manoeuvreerruimte. Het referendum komt er.”De Soedanese burgeroorlog duurde van 1983 tot 2005. Het conflict kostte aan twee miljoen mensen het leven en deed vier miljoen burgers op de vlucht slaan. Sinds 2003 wordt ook de westelijke provincie van het land, Darfoer, geteisterd door burgeroorlog. Volgend jaar komen er nationale verkiezingen in Soedan, de eerste sinds 1986.Ondertussen klaagt Artsen Zonder Grenzen de humanitaire situatie in het zuiden aan. Volgens hen heeft 75 procent van de bevolking geen toegang tot de meest elementaire gezondheidszorg en loopt Zuid-Soedan kans op grootschalige epidemies. Daarom pleit AZG voor een ander soort hulp: “Ontwikkelingshulp alleen volstaat niet. Er moet noodhulp en humanitaire actie komen”, meent Stephan Goetghebuer, operationeel directeur bij AZG. De donoren focussen zich volgens hen teveel op een ondersteuning van het vredesakkoord, waardoor ze de nijpende tekorten uit het oog verliezen. In zijn rapport roept Artsen Zonder Grenzen de overheden, internationale donoren en hulporganisaties nu op om de crisis te erkennen.