Water tussen B-H-V-onderhandelaars blijft voorlopig nog bijzonder diep

Open Vld en CD&V zweren bij deadline en plan-Dehaene, Franstalige partijen willen geen beperkingen

Koning Albert hield gisteren nog een rondje consultaties onder de partijvoorzitters die nog niet bij hem langs waren geweest. Hij zou de onderhandelende partijen zo snel mogelijk weer rond de tafel willen krijgen.

Nog geen twaalf uur nadat hij de onderhandelingen over B-H-V én de regering deed exploderen, zette De Croo donderdagavond de deur alweer op een kier. Nee, Open Vld sluit een onderhandelde oplossing nog altijd niet helemaal uit. Maar de Vlaamse liberalen willen enkel en alleen weer rond de tafel gaan zitten als aan twee voorwaarden wordt voldaan. Eén: het voorstel dat Jean-Luc Dehaene formuleerde voor de splitsing is de bijbel voor nieuwe onderhandelingen, er wordt niet meer buiten de lijntjes gekleurd. Twee: geen gesprekken zonder nieuwe, en bijzonder strakke, deadline.

Twee voorwaarden die door de Franstaligen onmiddellijk weer werden afgeknald. “We laten ons in geen geval vastpinnen op een deadline”, benadrukt PS-voorzitter Elio Di Rupo. “Wij willen ook een snelle oplossing, we willen geen maanden onderhandelen. Maar of we nu nog drie, vier, vijf of tien dagen nodig hebben, daar willen we ons niet op voorhand door laten gijzelen. Het belangrijkste is de wil om een oplossing te vinden.”

Die wil is nog altijd aanwezig, menen de zes collega-voorzitters van De Croo die de voorbije maanden onderhandelden met koninklijk opdrachthouder Jean-Luc Dehaene. “We waren er dicht bij”, meent Groen!-kopman Wouter Van Besien, die overigens met een Cambio-auto naar het paleis trok. “De vergaderingen stonden al genoteerd in onze agenda. We zouden donderdag na de Kamerzitting onderhandelen, vrijdag en zaterdag opnieuw, zondag stond nog even tussen haakjes. Als je drie opeenvolgende dagen lange vergaderingen plant, geef je toch aan dat je heel snel tot een akkoord wil komen. Binnen een termijn van dagen, misschien een week, maar zeker geen maanden. Alleen de deadline ontbrak, dat is juist. Maar dat risico wilde buiten Open Vld niemand nemen. Stel je eens voor dat je ongelooflijk dicht bij een compromis staat, nog één dag extra nodig hebt, maar die niet kan nemen omdat je deadline je verplicht om de boel op te blazen. Dat is toch totaal onverantwoord.”

Maar niet alleen de deadline is een bron van een schijnbaar onoverkomelijk meningsverschil. Ook het plan-Dehaene is een grote splijtzwam. De Franstalige partijen vinden de voorstellen van Dehaene een goede basis voor onderhandelingen, maar willen er koste wat kost nog elementen aan toevoegen. “In het ultieme voorstel van Dehaene zit niets voor de Franstaligen in de zes faciliteitengemeenten, dat is dé grote moeilijkheid voor ons”, zegt een MR-kopstuk. “We begrijpen niet goed waarom de Franse Gemeenschap daar geen bevoegdheden krijgt. Dan kunnen de Vlamingen zeggen dat Brussel niet uitgebreid wordt en dat er niet wordt getornd aan het territorialiteitsstelsel en kunnen wij zeggen dat de Franstaligen die er wonen meer rechten krijgen en dat er dus belang wordt gehecht aan het personaliteitsbeginsel. Twee vliegen in één klap.” Ook de benoeming van de burgemeesters in de faciliteitengemeenten moet voor de Franstaligen onttrokken worden aan de Vlaamse regering.

Laat dat nu net twee elementen zijn waar ze ook bij CD&V van gruwen (zie hieronder). Verschillende christendemocraten herhaalden gisteravond op hun partijbureau dat de voorstellen van Dehaene het absolute maximum zijn voor Vlaanderen. Tot daar en niet verder. Als premier Yves Leterme en partijvoorzitster Marianne Thyssen toch extra toegevingen doen aan de Franstalige gesprekspartners riskeren ze hun Vlaamse minister-president Kris Peeters in problemen te brengen én riskeren ze een interne opstand. Inhoud is dus misschien zelfs nog een grotere bedreiging voor de B-H-V-onderhandelingen dan timing, omdat het daar niet Open Vld versus de rest is maar Vlamingen tegen Franstaligen.

De dialoog is nog niet dood. Achter de schermen werd ook gisteren nog gepraat tussen de verschillende regeringspartijen, ook met Open Vld was er informeel overleg. Het is nu wachten op koning Albert II om te zien naar welke kant de crisis kantelt. De vorst zag gisteren de voorzitters van PS, cdH, Ecolo, Groen! en sp.a. De meeste partijen verwachten zondag of maandag een initiatief van de koning. Hij zou alles op alles zetten om de onderhandelingen weer recht te trekken en iedereen na het weekend weer rond de onderhandelingstafel te krijgen.

Simpel wordt dat niet. Open Vld blijft zweren bij een strikte deadline en bij de voorstellen van Dehaene, terwijl Di Rupo en Milquet en Reynders koste wat kost uit dat kader willen breken. Pas als een van beide fronten water bij de wijn doet of de koning een of andere kunstgreep tevoorschijn tovert om de schijnbaar onverzoenbare tegenstellingen te verzoenen, kan er een doorbraak komen.

“We móéten weer onderhandelen”, stelt een Franstalige regeringsbron. “Er is simpelweg geen alternatief. De val van de regering is geen optie, het land kan zich op dit moment geen crisis permitteren. Het lijkt nu wel oorlog, maar eigenlijk zitten de standpunten niet eens zo heel ver van elkaar. Iedereen wil snel gaan, Open Vld moet gewoon beseffen dat het op één dag nu ook weer niet zal aankomen. En een paar minieme wijzigingen aan het plan-Dehaene zullen het verschil ook niet maken.”

Andere spelers zijn pessimistischer. “De hamvraag is of Open Vld wel een oplossing wil”, stelt een MR-kopstuk. “De Croo heeft gekozen voor de vlucht vooruit, hij heeft zijn zinnen op nieuwe verkiezingen gezet. We kunnen alleen maar hopen dat hij beseft dat zijn kortzichtige strategie heel snel in zijn gezicht kan ontploffen: het land in crisis, de splitsing van B-H-V verder weg dan ooit en zijn partij zwaar verdeeld. Zeg nu zelf, dan onderhandel je toch liever een akkoord.”