Als blauwe levens meer waard zijn dan zwarte
In Louisiana werd Alton Sterling de 122ste Afro-Amerikaan die dit jaar door politiekogels is gedood. Waarom leidde de wereldwijd bekende Black Lives Matter-beweging daar nog niet tot een gedragswijziging bij de politie?
Diepgeworteld racisme, lijkt het trieste antwoord. "De devaluatie van zwarte levens is ingebed in de kern van dit land", stelde Kirsten West Savali, een columniste van het Afro-Amerikaanse magazine The Root met grote invloed op de Black Lives Matter-beweging, gisteren somber vast. Ze waarschuwt voor een polarisering. "Er zal geen together zijn zolang zwarte mensen in ons land niet veilig zijn."
Ook straatleurder Alton Sterling (37) is nooit echt veilig geweest in zijn leven dat dinsdagavond in Baton Rouge (Louisiana) abrupt ten einde kwam toen meerdere politiekogels in zijn borst werden geschoten, terwijl hij overmeesterd op de grond lag.
Zonder zijn vroeg gestorven moeder opgegroeid in een verarmde buurt werd hij door de politie sinds zijn jeugd vele keren hard aangepakt, omdat hij als 20-jarige het bed had gedeeld met een 14-jarige, of omdat hij weer eens wiet op zak had. In 2011 kreeg hij vijf jaar effectieve celstraf wegens illegaal bezit van een wapen en een kleine hoeveelheid drugs, die hij volgens zijn familieleden verhandelde omdat hij niet wist hoe hij anders de eindjes aan elkaar moest knopen. Op de dag dat hij werd gedood verkocht hij CD's, en probeerde volgens zijn tante Sharida terug eerlijk aan de kost te komen.
Maar Alton had de pech om als zwarte jongen op te groeien in Louisiana, waar in vergelijking met het bevolkingsaantal meer mensen gevangen worden gezet door hun overheid dan elders in de VS. Van de 36.500 gedetineerden is zeven op tien zwart, of één op veertien volwassen zwarte inwoners. Straffen zijn meteen loodzwaar. Wie twee keer gepakt wordt voor een inbraak kan 24 jaar cel krijgen. Drie drugsveroordelingen leveren levenslang op. Het verklaart, toch zeker gedeeltelijk, waarom zwarte mannen sneller op de vlucht willen slaan voor politiecontroles.
'De naam van Alton Sterling is toegevoegd aan de lijst, en telkens als die lijst wordt verkondigd, zal de woede, de angst en de haat toenemen'
Omgekeerd staan politie-agenten onder grote druk van hun oversten om arrestaties te verrichten. Een meerderheid van de gevangenen in Louisiana is opgesloten in private gevangenissen, een industrie van 182 miljoen dollar die gedetineerden nodig hebben om winst te boeken. De meeste 'gevangenisondernemers' bleken volgens onderzoek van de krant Times-Picayune lokale sheriffs. Elke gevangene levert ze winst op, en werkgelegenheid voor hun kiezers in de 'punishment industry'.
Sheriffs ontwikkelden zelfs een onderling systeem om gevangenen aan elkaar door te spelen om het maximum aantal bedden bezet te houden. "Elke gevangene is per dag 24,39 dollar waard, en sheriffs verhandelen ze zoals paarden", schreef de krant, die parallellen trekt met de slavernij. "Hetzelfde gevangenissysteem dat zijn gedetineerden al in de 19de eeuw leasde als plantage-arbeiders boekt opnieuw winst."
'Blue Lives Matter', eerst
De segregatie van toen weerspiegelt zich vandaag ook nog in de politiekorpsen. Hoewel er nu tijdens recrutering gepoogd wordt om de diversiteit te vergroten blijft de wanverhouding volgens een lokale krant uit Baton Rouge, The Advocate, groot: waar drie op de vijf inwoners van de stad zwart zijn, zijn twee op de drie agenten blank. De vertrouwenskloof tussen korps en bevolking is navenant diep.
Illustratief is hoe de #BlackLivesMatter-beweging, die sinds 2014 steeds luider protesteert tegen ongeoorloofd politiegeweld, in Louisiana nog geen effect had. Integendeel, zelfs. De gouverneur van de staat, Democraat John Bel Edwards, voerde in mei als antwoord zelfs de Blue Lives Matter-wetgeving in. De politiekorpsen in de staat krijgen vanaf 1 augustus meer bevoegdheden om mensen op te pakken voor 'haatmisdrijven' tegen agenten, met het risico op celstraffen van vijf maanden tot vijf jaar. Met het principe is ogenschijnlijk niets fout maar burgerrechtenorganisaties reageren erg bezorgd omdat de wet geschreven lijkt om #BlackLivesMatter-protesten tegen de politie de kop in te drukken. "Er is een risico dat de nieuwe wet in foute handen gebruikt kan worden als wapen tegen onschuldige mensen", schreef de invloedrijke denktank Center for American Progress gisteren. "Zelfs zonder deze speciale haatmisdrijf-bescherming dienen agenten tegen slachtoffers van politiebrutaliteit nu al 'dekmantel-aanklachten' in om claims over mishandeling te ontkrachten."
Er is een risico dat de nieuwe wet in foute handen gebruikt kan worden als wapen tegen onschuldige mensen
Een gevolg van de egelhouding in zuidelijke staten zoals Louisiana is dat de Black Lives Matter-beweging snel aan het radicaliseren is. The Root-columniste Kirsten West Savali: "Als de geschiedenis een precedent is zal er geen rechtvaardigheid zijn voor Alton Sterling maar dat betekent niet dat mensen nu niet voor rechtvaardigheid in zijn naam zullen strijden. Zijn naam is toegevoegd aan de lijst, en telkens als die lijst wordt verkondigd, zal de woede, de angst en de haat toenemen." Daarop citeert ze poëzie van Langston Hughes, een zwarte dichter en burgerrechtenactivist uit de jaren twintig van de vorige eeuw. 'Negroes / Sweet and docile / Meek, humble and kind: / Beware the day / They change their mind'. En ze waarschuwt. "Time's up, America. Time is up."
Korte tijd na haar publicatie wordt in Minnesota een zwarte chauffeur doodgeschoten, tijdens een controle voor zijn kapotte achterlamp.