Knus vuurtje deze winter? Liever niet

Nu de dagen korten en de temperaturen dalen, groeit in vele huiskamers de gezelligheid. En in meer dan een op de vier Vlaamse huishoudens horen daar brandende houtblokjes bij. Maar daarmee halen we niet alleen de gemoedelijkheid in huis, maar ook de autosnelweg.

Uit cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij blijkt immers dat 49 procent van de stofdeeltjes kleiner dan 2,5 micrometer (PM 2,5) die we in Vlaanderen uitstoten afkomstig is van houtverbranding. Vergelijk dat met de 12 procent afkomstig uit het wegverkeer, nochtans bekend als de grote vervuiler.

"Houtverbranding is een onderschat probleem", zegt Katrien Smet van de Vlaamse Milieumaatschappij. "Mensen denken vaak dat het meevalt omdat hout een natuurproduct is, maar wie voor twee uur de open haard aansteekt, stoot evenveel fijnstof uit als een auto die van Brussel naar Wenen rijdt."

"Het probleem stelt zich vooral op koude, windstille dagen, omdat dat fijnstof dan blijft hangen. Als onze voorspellingen een overschrijding van de normen voor fijnstof aangeven voor minstens twee dagen, dan gaan we voortaan een stookadvies geven, vergelijkbaar met het smogalarm."

Dat stookalarm zal niet gericht zijn naar gezinnen die hun huis enkel op basis van hout verwarmen, in Vlaanderen slechts 4 procent van de gezinnen. Het advies dient voor de gezelligheidsstokers, die houtverbranding als aanvullende verwarming gebruiken. Bijna de helft van de bewoners van een vrijstaande woning gebruikt hout als aanvullende verwarming. Zij zullen het advies krijgen om de houtkachel of open haard een paar dagen uit te laten.

Kankerverwekkende PAK's

Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) heeft in het verleden al meermaals voorstellen gedaan om houtverbranding te verbieden op smogdagen. Wie dat toch deed, zou een boete krijgen en speciaal uitgeruste snuffelwagens moesten de naleving van het verbod controleren. Het voorstel heeft het nooit gehaald, maar het kabinet laat weten dat het werkt aan een nieuw luchtkwaliteitsplan. "Tot dan zal de Vlaamse milieumaatschappij bij slechte luchtkwaliteit adviseren om geen hout te verbranden."

Professor Tim Nawrot, hoogleraar milieu-epidemiologie aan de UHasselt, is alvast positief over het stookalarm.

"Vooral voor kinderen, zwangere vrouwen en ouderen is het belangrijk dat we de blootstelling aan fijnstof zo veel mogelijk beperken. En van houtverbranding is geweten dat ze een grote uitstoot heeft. Naast fijnstof stoot elke houtkachel ook polyaromatische koolwaterstoffen uit, de zogenaamde PAK's, die op het fijnstof gebonden zitten. Dat zijn zeer kankerverwekkende stoffen. Pieken van luchtverontreiniging kunnen zelfs hartinfarcten uitlokken."

De zogenaamde pelletkachels zijn dan wel minder verontreinigend, en er bestaan speciale roetfilters voor je kachel, maar professor Nawrot wijst erop dat elke houtkachel sowieso meer uitstoot dan eender welke andere verbranding. Toch is een verbod op houtkachels en open haarden volgens hem niet realistisch. Nawrot wijst erop dat eigenaars van een kachel of haard er pragmatisch mee moeten omgaan.

"Stook alleen als het weer niet stabiel is en er dus voldoende wind is. Op windstille dagen schaad je niet alleen jezelf, maar ook de mensen in je omgeving. En gebruik hout dat voldoende droog is. Als het nog nat is, of niet goed gekliefd, dan is het vervuilender."