7 fysicalessen verslaan 50 tinten grijs
Het begon met een zeer bescheiden oplage in het Italiaans, ondertussen ligt de Engelse vertaling er en binnenkort verschijnt Seven Brief Lessons on Physics ook in het Nederlands. Carlo Rovelli staat zelf versteld van het succes. 'In de eerste plaats concentreer ik me in het beschrijven van de schoonheid van de wetenschap.'
Kwantumgravitatie is esoterie, maar dan in de vorm van wiskunde. Zelfs de specialisten die er zich dagelijks over buigen, weten niet zeker of ze wel begrijpen waar ze mee bezig zijn. Net in die obscure tak van de fysica verdiept Carlo Rovelli zich. Als zo'n wetenschapper een boek schrijft, droomt een uitgeverij niet onmiddellijk van hoge oplages. Amper 3.000 exemplaren waren er aanvankelijk gedrukt van het Italiaanse origineel. Promotie was er niet. En toch ontplofte de verkoop.
Sette brevi lezioni di fisica liet vorig jaar alle andere boeken achter zich. Zelfs Fifty Shades of Grey van E.L. James moest de duimen leggen voor Rovelli's introductie tot de theoretische fysica. Wat was zijn geheim?
"In de eerste plaats concentreer ik me op het beschrijven van de schoonheid van wetenschap", antwoordt hij. "Ten tweede verberg ik het mysterie niet. Wanneer iets onduidelijk is, is dat zo. Ten derde ga ik recht op de kern van de zaak af. Een beetje zoals je het volledige boek van Copernicus samenvat met 'De aarde beweegt' of de langdradige uitleg van Darwin met 'We hebben voorouders gemeen met alle dieren en planten'."
Soort nerd-revival
Daarbij komt ook dat er de jongste jaren een grotere interesse is voor wetenschap. Dat kun je bijvoorbeeld zien aan het succes van websites als I Fucking Love Science. Met Interstellar en The Martian verschenen er spectaculaire kaskrakers met een fundament van harde wetenschap. "Zij verhogen de nieuwsgierigheid naar zaken als tijdreizen, wat een wetenschappelijk vraagstuk is", zegt Rovelli.
"Er is een soort nerd-revival aan de gang. Ik ben geen trendwatcher, maar mijn vermoeden is dat technologie ons dagelijkse leven immens is binnengedrongen. Dagelijks komen we in contact met computers en smartphones. Dan stel je je al sneller de vraag: hoe werkt dat juist?", zegt Lieven Scheire, in Vlaanderen de man die zijn volk wetenschap bijbrengt.
Ook stapt Rovelli niet met de pretentie van de geleerde uit zijn ivoren toren. Hij houdt er net van om mensen iets bij te brengen. "Het is fantastisch om mensen te zien lachen wanneer ze plots iets begrijpen", zegt hij. "Ik wil niemand overtuigen. Het is gewoon een feit dat fysica fascineert en passioneert. Als mensen ernaar willen kijken, zal ik hen proberen te helpen."
Gulden middenweg
Net daar liggen de valkuilen, zo weet ook Lieven Scheire. "Enerzijds heb je zeer stugge boeken die alleen voor zeer gemotiveerde lezers bedoeld zijn", zegt hij. "Aan het andere eind van het spectrum zitten boeken die lijden aan wat Jean-Paul Van Bendegem de ziekte van de kleine bollekes noemt. Je kunt een wetenschappelijke uitleg beginnen door atomen te vergelijken met kleine bolletjes, maar als je de hele tijd over kleine bolletjes blijft praten, leert je publiek niets bij. Dat zie je vaak bij verkleuterende boeken."
Sommige schrijvers vinden echter een gulden middenweg. "Hun boeken hebben een zeer brede ingang, maar zodra je binnenstapt, kun je er toch dingen van opsteken", zegt Scheire. "Richard Feynman, een geniaal fysicus en Nobelprijswinnaar, was daar geweldig goed in. Ik neem aan dat het boek van Rovelli er ook zo een is. Het eerste wat ik straks ga doen, is het boek bestellen."