Koopje blijkt meesterwerk

Een portret van een jongetje, in Brussel te koop voor 500 euro. Jan Starckx, die vaker rommelmarkten en tweedehandssites afschuimt op zoek naar mooie werkjes, bleef in november vorig jaar toch even hangen toen hij een zoekertje tegenkwam op 2dehands.be. Omdat het een mooi schilderij was, maar ook door het detail van de handtekening: 'Wim KooninV'. "Ik moest onmiddellijk aan Willem de Kooning denken", zegt Jan Starckx. "Ik ben toen zelf wat beginnen studeren en raakte al snel overtuigd: in Nederland werd Willem Wim genoemd, en hij bleek nog een halfjaar in Brussel gewoond te hebben." En dus reed Starckx naar Brussel, bood 450 euro voor het werk en kreeg het mee naar huis.

Terug thuis bleef Starckx niet bij de pakken zitten: als het echt een De Kooning was - het abstract-expressionistische werk van de Nederlandse schilder wordt nu voor tientallen miljoenen verkocht - had hij goud in handen. Omdat Christie's enkele jaren geleden met Portret van Renée al een vroeg werk van De Kooning had geveild, een werk dat ook op zijn pas gekochte schilderij lijkt, stuurde hij een foto op naar het veilinghuis. "Ze reageerden snel, en ook een De Kooning-expert en het RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis waren heel enthousiast." Niemand kon echter uitsluitsel geven. Als trouwe kijker van het befaamde BBC-programma Fake or Fortune, dat de echtheid van kunstwerken onderzoekt, waagde Starckx zijn kans daar.

"Ik kreeg ook van hen heel snel reactie. Ze vroegen of ik met het werk naar Londen wou komen." En het zou niet alleen Londen worden: Fake or Fortune vond het een interessante case en de BBC-ploeg besliste er haar tanden in te zetten. Starckx vloog met zijn vrouw en het schilderij ook naar een bekende experte in Miami en het werk werd op verschillende manieren onderzocht, onder andere met een X-ray-fluorescentietest om de materialen en pigmenten te onderzoeken.

Kunsthistorisch belang

Met resultaat, bleek gisterenavond in de uitzending. "Volgens de experts is het 100 procent zeker dat dit werk van de hand van Willem de Kooning is", zegt Jan Starckx. Wie er afgebeeld wordt, is nog niet geweten. Starckx contacteerde de verkoper opnieuw en zei hem dat hij een De Kooning in handen had. Toen de verkoper na wat opzoekwerk besefte wat hij had laten glippen, zei hij tegen Starckx dat hij wist wie het jongetje is en waar het werk vandaan komt. Alleen wil hij dat nu niet meer zeggen.

Starckx laat er zijn slaap niet voor. Hij heeft een uniek werk in handen - al ligt het niet meer bij hem thuis - en zijn 450 euro blijkt een uitstekende investering te zijn geweest. "Portret van Renée is voor 50.000 dollar (44.000 euro) verkocht, maar dat was niet gesigneerd. Mijn schilderij wel en het is ook in betere conditie. Volgens Philip Mould (kunsthistoricus en presentator van 'Fake or Fortune', JDB) is het meer waard dan 50.000 dollar. Het zou makkelijk 100.000 euro of meer kunnen opbrengen." Niet zoveel als je weet dat er al 300 miljoen dollar betaald is voor een De Kooning. Alleen gaat het hier om een vroeg werk. "De waarde van het werk is kunsthistorisch belangrijker dan financieel", blijft Starckx nuchter. "Het gaat om een onbekende periode van De Kooning waarvan tot nu toe maar één werk gekend is."

Aan verkopen denkt Starckx nog niet. "Ooit zal ik dat wel doen, maar eerst moeten we een bewijs van authenticiteit kunnen krijgen." En dat is een probleem: na een groot vervalsingsschandaal in 2012, waarbij een prestigieuze galerie vervalste werken van onder meer De Kooning, Jackson Pollock en Mark Rothko verkocht, geeft niemand nog zo'n bewijzen. "We wachten tot de wetgeving is aangepast en de Willem de Kooning Foundation opnieuw zo'n bewijzen wil geven."

In afwachting besliste Starckx al het werk tentoon te stellen, eerst in De Warande in Turnhout en volgend voorjaar in Delaware. En Starckx hoopt ook op een museum in Molenbeek. "Het werk is daar wellicht geschilderd en op die manier komt die plaats nog eens positief in het nieuws."