Zelfs Suske en Wiske worden groot

Het persbericht over de restyling was maandag nog niet de deur uit, of de marketing-afdeling van Standaard Uitgeverij wreef zich al in de handen. Zowel in Vlaanderen als Nederland volgden de reacties elkaar in ijltempo op, de ene al bitser dan de andere. Niemand die viel over Wiskes paardenstaart, Suskes hoody of de plotse groeispurt van beiden.

Nee, de borsten van Sidonia en Wiske, daar ging het over. "Krijg nou tieten", vatte een Nederlandse auteur het samen. Media in Nederland, waar twee derde van de reeks wordt verkocht, zochten bij specialisten zelfs antwoord op de vraag op welke leeftijd van borstvorming sprake kon zijn. Peter Van Gucht, scenarist van Suske en Wiske, legde uit dat het stripduo niet langer tien tot twaalf jaar was, maar twaalf tot veertien. Logisch dus, dat Wiske dan borsten krijgt, meende hij. "Want het gaat om herkenbaarheid."

De Nederlandse tekenares Maaike Hartjes vindt dat fake-argumentatie. Op Facebook doopte ze Standaard Uitgeverij om in Uitgeverij Dubbele Standaard. "Want als het anatomisch dan toch allemaal correcter moest, waar blijven dan de bobbels in de broek van de heren?" Vandaag nuanceert ze haar stelling, maar ze blijft kritisch: "Mijn eerste reactie was ingegeven door het feit dat ik het als jonge striplezeres altijd prettig heb gevonden dat Wiske geen sexy stripheldin was, maar gewoon een kind dat spannende avonturen beleefde. Deze aanpassing komt op mij dan ook vooral over als een poging om Wiske te seksualiseren. Een nogal luie manier van innoveren."

Borsten in Zonnedorp

De controverse stond in de sterren geschreven. Vandersteens helden veranderden sinds 1945 drastisch, maar vanaf de jaren 90 resulteerde elke poging tot vernieuwing in kritiek. Eerst pleegvader Paul Geerts, en daarna opvolger Marc Verhaegen, ondernamen verschillende pogingen tot vernieuwing. "Ik teken niet voor nostalgische veertigers", zei hij ooit. Resultaat: hij schoffeerde oudere lezers en elke moderniteit verdween als sneeuw voor de zon.

Opvolgers Luc Morjaeu en Peter Van Gucht kregen in 2005 de opdracht te schrijven voor een publiek van "acht- tot twaalfjarigen, bij uitbreiding de volwassenen". Drie jaar later werd overwogen aan te sluiten bij het Jommeke-publiek, om vier jaar later toch weer te kiezen voor een ouder publiek. Van Gucht: "Tja, je moet proberen te overleven, dus zoek je naar oplossingen."

Maar kan en mag je ongestraft tornen aan iconische figuren? Zouden Annemieke en Rozemieke bijvoorbeeld ook borsten kunnen krijgen? "Alles is bespreekbaar," zegt Alexis Dragonetti, CEO van Ballon Media en uitgever van Jommeke. "Maar hier heeft het geen zin, want Jommeke en zijn vriendjes zijn prepuberaal en de reeks richt zich op zes tot tienjarigen."

Dat Standaard Uitgeverij kritiek zou krijgen, verwachtte hij wel. "Raak aan een monument en de diehardfans schreeuwen moord en brand. Roger Moore die ooit Sean Connery verving, dat zou een catastrofe worden. Maar kijk, Moore werd ook populair. Er is geen reden om een iconisch iets niet te veranderen. Maar dan moet je vertrekken vanuit de inhoud, niet vanuit een soort sociologisch onderzoek. Het is belangrijk dat je je doelpubliek kent. Ik kan vragen aan 25-jarigen wat ze van Jommeke vinden, maar wat heeft dat voor zin als mijn lezers kinderen zijn? Ook het morele testament is van grote waarde. We springen er omzichtig mee om, maar wanneer een inhoudelijke verandering vereist zou zijn, durf ik dat wel bespreken." Maar Jommekes kapsel en kledij veranderen? Ho maar! "Dat is inhoudelijk niet nodig. Jommeke blijft zo net herkenbaar."

Er zijn ook ander manieren om iconische, vaak hoogbejaarde titels de volgende decennia in te loodsen. Hij haalt Tiny (sinds 1954) aan, waarvan deze maand VTM een 52-delige tv-reeks brengt en de boeken opgefrist worden met nieuwe typografie, cover en modernere teksten. "Eenzelfde vernieuwing deden we enkele jaren geleden met Jommeke. En ja, we werken we ook aan een animatieserie rond Jommeke, want het is belangrijk dat je je reeks op verschillende manieren levend houdt."

Paul Geerts heeft intussen nog niets gezien van de Wiske-restyling. "Ach, ze weten niet meer wat ze moeten doen. Ze proberen en proberen. Ik hoop dat het ze lukt. Maar toen ik op pensioen ging, betrof de oplage 400.000. Benieuwd of ze dat nog kunnen halen. Succes."

Standaard Uitgeverij houdt het erop dat de huidige oplage van Suske en Wiske 100.000 betreft, de spin-off Amoras zou het iets beter doen met een 115.000 per album. De Kiekeboes en Jommeke zouden volgen met zo'n 70.000 exemplaren. Afgaande op de verkoop in enkel Vlaanderen, nemen die laatste twee de eerste en tweede plaats in.