'Ja, ik begrijp de frustratie van Cornu'
Het beheerscontract, de investeringen, de nieuwe CEO. De lijst van hangende beslissingen wordt steeds langer voor NMBS-minister François Bellot (MR). Maar hij twijfelt niet. 'Natuurlijk speelt de politiek een rol, maar dat ze op het spoor eerst zelf eens geraken.'
Vanuit zijn bureau in de Blerotlaan kijkt François Bellot hoog uit over de luchthaven van Zaventem en het Zuidstation. Geen beter geschikte plek om zijn toekomstplannen voor het spoor toe te lichten.
Uittredend CEO Jo Cornu haalde vorige week in Knack uit naar de politieke besluiteloosheid rond de NMBS. Enorm frustrerend, klonk het.
Bellot: "Ik begrijp die frustratie wel. Cornu heeft altijd in een dynamische sector gewerkt voordat hij bij de NMBS terechtkwam. Op het spoor verlopen beslissingen trager. Als je een trein koopt, wordt die pas zes jaar later geleverd."
Hij wacht al twee jaar op een beheerscontract. Dat is uw verantwoordelijkheid.
"Eerlijk: ik zou doodgelukkig zijn als ik zoals De Croo bij Bpost een beheerscontract op tafel kan leggen dat snel wordt goedgekeurd. Maar het spoor zit nu eenmaal ingewikkelder in elkaar. De opdeling in twee ondernemingen (Infrabel en NMBS, ADB) heeft de situatie alleen maar moeilijker gemaakt. Een kat vindt haar jongen niet meer terug in de structuur."
En dus is de stilstand niet uw schuld?
"Ik begrijp dat Cornu zegt dat we de voorbije jaren 8 miljard euro hebben geïnvesteerd in spoorinfrastructuur zonder dat dat veel heeft opgeleverd. Natuurlijk speelt de politiek daar een rol in. Er zijn vergissingen begaan. Maar dat neemt niet weg dat de CEO's eerst onderling akkoord moeten zijn. Hun visies lopen vaak uiteen en hun beslissingen doorkruisen elkaar. De coherentie tussen NMBS en Infrabel moet beter."
Wie is volgens u de ideale opvolger voor Cornu?
"Ik zoek in de eerste plaats iemand die een complex bedrijf kan runnen. Financieel inzicht, verwachtingen inlossen, die dingen. Daarnaast heeft de NMBS vooral nood aan een goede communicator. De opvolger van Cornu moet kunnen onderhandelen met de vakbonden."
In de Wetstraat circuleren de namen van Sophie Dutordoir en Bernard Delvaux.
"Er vloeit veel inkt over mogelijke kandidaten, maar ik zweer u dat er geen voorbestemde kandidaat bestaat. Ik heb de headhunter de opdracht gegeven om de beste kandidaat te zoeken. We zullen zien wie zich aandient."
Volgens Cornu houdt het loonplafond van 290.000 euro kandidaten tegen. Bent u bereid om een hoger loon te geven?
"Ik heb nog geen signaal gekregen om daarvan af te wijken."
Misschien moet u eerst de toplonen van andere spoormanagers aanpakken. 435 werknemers van de NMBS verdienen meer dan 100.000 euro. Vijf van hen verdienen ruim 300.000 euro, dat is meer dan Cornu zelf. Vindt u dat normaal?
"Neen, en dat stoort mij al langer. Maar dat is helaas een overblijfsel van het verleden. Ik kan die arbeidscontracten niet zomaar veranderen."
Intussen legt u de NMBS wel een besparing op van 3,1 miljard euro.
"Correctie: 3,1 miljard euro ten opzichte van het investeringsplan van de vorige regering, waarvoor ze zelf niet eens het nodige budget had voorzien. De NMBS krijgt nog altijd 3 miljard euro per jaar. Iedere keer dat een reiziger een voet op het perron zet, kost dat de gemeenschap 12,5 euro. Voor die investering mag de onderneming ook iets teruggeven.
"We hebben trouwens geen andere keuze. In 2023 wordt het binnenlandse spoorvervoer geliberaliseerd. Als de NMBS niet snel moderniseert, dan zal er binnen tien jaar geen publieke dienstverlening meer bestaan. Dan verliest de NMBS alle belangrijke lijnen aan andere maatschappijen. We hebben geen tijd te verliezen."
Wat bent u van plan?
"Op 30 september zit ik samen met de regionale ministers van Mobiliteit om een mobiliteitsvisie uit te tekenen voor de komende 30 jaar. Ik wil daar een nieuwe strategie voorleggen. Tot nu toe werd de trein vooral gezien als een transportmiddel tussen de steden. Maar ook binnen de steden is er veel potentieel. In Antwerpen, Gent en Brussel kan de trein een perfect alternatief zijn om mensen naar hun werk te krijgen."
Met één trein per uur zal dat niet lukken.
"Als de vraag er is, moeten we de frequentie verhogen. We zullen ook in betere signalisatie voorzien, zoals de bordjes in de metro. En de komende jaren worden geen stopplaatsen meer gesloten."
Hoe gaat u dat allemaal betalen?
"De regering heeft beslist dat de NMBS 1 miljard euro mag lenen om te investeren. Een deel gaat naar het voorstadsnet rond Brussel, de rest naar de verhoging van de perrons en andere verbeteringen. Los daarvan gaan we ons niet meer bezighouden met het bouwen van grote stations. Stadsontwikkeling is een taak voor urbanisten, niet voor de NMBS."
Gaan de tarieven omhoog?
"Wie vandaag de trein van Brussel-Noord naar Brussel-Zuid neemt, betaalt drie keer minder dan op de metro. En toen er deze zomer lange wachtrijen stonden aan de ingang van de luchthaven, heb ik de NMBS voorgesteld om een 1 euro-actie te lanceren voor wie met de trein kwam. Hun antwoord: 'Neen, want dat is niet voorzien.' Het moet allemaal commerciëler en flexibeler."
Misschien kunt u best eerst de minimale dienstverlening op het spoor regelen voordat u zo'n aardverschuiving in gang zet? Dat dossier blijft maar aanslepen.
"Na de staking in juni heb ik vier scenario's voor een gegarandeerde dienstverlening op tafel gelegd. Het is nu aan de syndicaten om te beslissen. Als zij tegen het einde van december geen akkoord hebben getekend, zal de overheid haar verantwoordelijkheid nemen."