Nog net genoeg brandstof om te worden gered
Dat de Italiaanse kustwacht op een dag liefst 6.500 vluchtelingen van de dood moest redden, is geen toeval. Libische mensensmokkelaars kiezen voor een nieuwe tactiek: zwaar overladen bootjes krijgen net genoeg brandstof mee om de reddingsvaartuigen te bereiken.
Ongezien. Maandag voerde een vloot reddingsschepen van de Italiaanse kustwacht en hulporganisaties maar liefst veertig reddingsacties uit voor de Libische kust. Daarbij werden 6.500 vluchtelingen van gammele vissersbootjes gehaald. De foto's en beelden van de operatie gaan de wereld rond: mensen die in het water springen en naar de reddingsboten zwemmen, hulpverleners die baby's aan boord nemen.
Onder de vluchtelingen bevond zich onder andere een premature tweeling van vijf dagen oud. De baby's belandden eerst op de Dignity I, het reddingsvaartuig van Artsen Zonder Grenzen, maar werden daarna met een sneller schip naar Italië geëvacueerd. "Een van de baby's was er slecht aan toe", vertelt Antonia Zemp, medisch verantwoordelijke van AZG. "Hij moest overgeven, was onderkoeld en reageerde niet. Omdat hij de reis naar Italië niet zou overleven, werden zowel de moeder als de tweeling geëvacueerd."
Alles wijst erop dat de mensensmokkel van Libië naar Zuid-Europa opnieuw op volle toeren draait. Dit jaar arriveerden al 106.000 mensen in Italië en volgens de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) staan 275.000 mensen klaar om de oversteek te wagen. Het gaat vooral om vluchtelingen uit Somalië, Eritrea en Gambia.
De kans is met andere woorden groot dat de komende dagen en weken nog meer grootschalige reddingsoperaties nodig zullen zijn om vluchtelingen van een schipbreuk te redden. Temeer omdat de Libische mensensmokkelaars een zeer gevaarlijke aanpak hanteren: houten bootjes worden overladen met mensen en krijgen slechts brandstof mee voor enkele zeemijlen; net voldoende om de Libische territoriale wateren uit te varen en de vaartuigen van de Italiaanse kustwacht en humanitaire ngo's te bereiken.
Russische roulette
Voor de smokkelaars is deze tactiek zeer rendabel: het aantal 'betalende cliënten' per vaartuig is maximaal, de brandstofkosten minimaal. Maar voor de vluchtelingen is het Russische roulette. Indien ze geluk hebben, worden ze enkele uren na vertrek opgepikt door een reddingsvaartuig; maar de kans is reëel dat hun overvolle bootje na enkele uren zonder brandstof valt, water maakt en kapseist. Dit laatste verklaart waarom er zo veel doden vallen op de Libische zeeroute. In zeven maanden tijd verdronken 2.726 mensen.
In totaal arriveerden 284.000 mensen vanuit Azië, het Midden-Oosten en Afrika in Europa. Het ziet er trouwens naar uit dat ook de mensensmokkel via de Balkan-route opnieuw toeneemt. Nadat vorig jaar via deze route meer dan een miljoen mensen naar Europa kwamen, zorgde een akkoord met Turkije ervoor dat vluchtelingen uit Syrië, Afghanistan en Irak niet langer van Izmir naar de Griekse eilanden konden reizen. Maar de jongste weken arriveren opnieuw honderden mensen per dag op de Griekse kusten. Dinsdag waren het er 460, het hoogste aantal sinds maanden.