Genociderel met Washington brengt Turkse invasie Noord-Irak dichterbij
De erkenning van de Armeense genocide door een commissie van het Amerikaans Congres heeft de woede gewekt van Turkije. Maar ook de regering-Bush is boos. Ze vreest dat ze kan fluiten naar verdere Turkse medewerking in Irak.
Door Lode Delputte
ANKARA l Premier Erdogan zal het parlement maandag toestemming vragen om Noord-Irak binnen te vallen. Turkije heeft intussen zijn ambassadeur in Washington voor overleg teruggeroepen.
In de aanloop naar een latere, finale stembeurt in het Huis van Afgevaardigden in Washington heeft de commissie Buitenlandse Zaken daar woensdag ingestemd met de omstreden resolutie 106. Die noemt de moorden op honderdduizenden Armeniërs in de nadagen van het Ottomaanse Rijk (1915-'17) officieel een volkerenmoord. Hoewel meer Democraten dan Republikeinen voor de resolutie gewonnen waren, was de stemming bepaald bipartisaan. In beide politieke families dienden zich voor- en tegenstanders aan.
Tot de stemming was het gekomen na jarenlang lobbywerk door Armeense belangengroepen. Sommige daarvan hebben electoraal en financieel flink wat gewicht, met name in enkele traditioneel Democratische kieskringen, waaronder die van Huisvoorzitster Nancy Pelosi in Californië.
Het Witte Huis had alles in het werk gesteld om de goedkeuring van de niet-bindende resolutie te vermijden. Na afloop noemde het zich dan ook "zeer ontgoocheld". President Bush had betoogd dat "de goedkeuring grote schade zal aanrichten aan onze betrekkingen met een cruciale bondgenoot binnen de NAVO en in de oorlog tegen de terreur".
In de laatste rechte lijn naar de stembeurt van woensdagmiddag had ook minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice zich fel tegen de resolutie uitgesproken. Enkele van Rice' illustere voorgangers op het State Department, onder wie de Democrate Madeleine Albright, hadden eveneens tegen de tekst stelling genomen.
Zoals verwacht werd de uitkomst van de stembeurt in Turkije op woede onthaald. "Sommige Amerikaanse politici hebben hun oren gesloten voor de oproep tot redelijkheid", zei kersvers president Abdullah Gül in een erg ongewone want nachtelijke reactie. Gül noemde de goedkeuring van resolutie 106 onaanvaardbaar. "Eens te meer hebben ze grote problemen geslachtofferd aan binnenlandse politieke spelletjes."
Eerder, bij een recent bezoek aan Washington, had ook premier Recep Tayyip Erdogan de VS gewaarschuwd. "Als onze bondgenoot een eenzijdig politiek oordeel velt over zo'n gevoelig en controversieel thema, dat rechtstreeks met het nationale bewustzijn van mijn land verbonden is, dan zal dat Turkije en het Turkse volk ten diepste beledigen."
Beledigd is Turkije intussen alleszins. De vraag luidt nu vooral welke represailles het in petto heeft, of welke gevolgen het aan de zaak vastknoopt. Eén mogelijke consequentie, die echter ook zonder de resolutie al werkelijkheid dreigde te worden, is dat Turkije Noord-Irak binnenvalt. Gisteren maakte Erdogan bekend dat hij het parlement volgende week de toestemming zal vragen om de rebellen van de Koerdische PKK daar te bestrijden. Vanuit Iraaks Koerdistan voert de PKK dodelijke aanvallen uit op Turks grondgebied.
Een Turkse invasie, hoe beperkt ook, dreigt het precaire evenwicht in Iraks enige 'veilige' zone echter danig te verbreken. Niet alleen zou het zo al erg sombere Iraakse tableau daarna nog zwarter ogen, behalve de Turks-Amerikaanse zouden ook de Turks-Europese betrekkingen forse deuken oplopen. Onder meer de Turkse positie in de toetredingsonderhandelingen met de EU dreigt verzwakt te worden.
Toch zijn niet alle analisten er zeker van Turkije Noord-Irak zomaar binnenvalt. Mogelijk verleent de genociderel de Turken een hefboom om grotere Amerikaanse medewerking te eisen in de bestrijding van de PKK. "De VS kunnen en moeten zelf iets doen tegen de PKK om de Turkse staat en het volk te behagen", zei de voormalige Turkse ambassadeur in Washington, Faruk Logoglu.
Om de banden niet verder te belasten en erger te voorkomen gaan in de Verenigde Staten alvast stemmen op om het Huis van Afgevaardigden niet later dan volgende week een nieuwe resolutie voor te leggen, deze keer ter bevordering van de Turks-Amerikaanse vriendschap.
Sommige Amerikaanse politici hebben hun oren gesloten voor de oproep tot redelijkheid