Unief vanaf 1 september? Nog niet voor morgen

"Sommige bestuurders willen dit graag invoeren, maar er heeft nog geen enkel fatsoenlijk debat plaatsgevonden." Om maar te zeggen: lang niet alle docenten aan de UGent zijn gewonnen voor een mogelijke herziening van het academiejaar, waar de universiteit nu enkele voorzichtige pistes voor opwerpt (DM 13/12). Zo zou het academiejaar al kunnen beginnen op 1 september, zouden de herexamens meteen na de gewone examens in juni volgen of zouden er modules van vijf weken met examens kunnen opduiken.

Natuurlijk zijn er voordelen. Een start op 1 september sluit beter aan bij andere landen, wat uitwisselingsprogramma's vlotter doet verlopen. Ook zou dit betekenen dat de examens voor Kerstmis kunnen plaatsvinden, waardoor er tijdens de eindejaarsperiode niet hoeft te worden gestudeerd. Als de herexamens op hun beurt eerder plaatsvinden, bijvoorbeeld meteen na de examenperiode in juni, kunnen ze beter aansluiten bij de lesperiodes. Studenten zullen (als het goed is) niet alleen de leerstof beter herinneren, maar kunnen ook eerder weten of ze geslaagd zijn.

Modulair werken is een veel ingrijpendere verandering. Het gebeurt al jarenlang aan de UHasselt - overigens zonder dat er een studentenopstand is uitgebroken - en in enkele voorzichtige (proef)projecten aan de UGent en de KU Leuven.

Maar zo'n systeem kan alleen maar werken als de lesgroepen een stuk kleiner zijn, waardoor er meer personeel nodig is. Het betekent ook dat professoren een ingrijpende omslag moeten maken, iets waar gisteren dus al onvrede over ontstond, en examenvormen herdacht moeten worden. Het is immers onmogelijk om na een week of vier een even ingrijpend en grondig examen aan studenten te presenteren als na een volledig semester.

Niet te veel pamperen

"We moeten nog kijken naar de mogelijke impact op het personeel", zegt Ilse De Bourdeaudhuij, onderwijsdirecteur van de UGent. "Het gaat om een denkoefening en we zijn pas sinds kort in overleg met studenten en professoren. Er is verder geen timing opgeplakt."

Aan de KU Leuven buigt een werkgroep zich binnenkort over mogelijke aanpassingen, maar hun conclusie kan evengoed zijn dat er niets moet worden veranderd. Rector Rik Torfs benadrukt dat een herindeling alleen kan na "een grondige analyse en met ruime consensus".

Een systeem met examens om de vijf weken is niet aan de orde. Geheel onlogisch is dat niet: studenten rapporteerden in proefprojecten al dat zij het gevoel hebben dat ze constant moeten studeren en er weinig rustmomenten zijn ingebouwd. Anders gesteld: er rest hen minder tijd voor een studentenjob, een engagement in het verenigingsleven of om te feesten.

"Je bedreigt de verwerving van skills die later belangrijk zijn voor de samenleving en het werk", liet OESO-topman Dirk Van Damme al verstaan op sociale media. Didier Pollefeyt, vicerector onderwijs van de KU Leuven, begrijpt die visie. "We willen voorkomen dat studenten te erg gepamperd worden. Het is niet de bedoeling om van de universiteit een veredelde vorm van het secundair onderwijs te maken. Studenten moeten ook leren om hun verantwoordelijkheid te nemen en zelfstandig te zijn."

Al meer dan een decennium wordt er gesproken over een nieuwe indeling van het academiejaar. In november 2006 stelde de toenmalige Leuvense vicerector Ludo Melis voor om op 1 september te beginnen en de examens anders in te plannen. Een pleidooi dat in de jaren daarna geregeld zou terugkeren. In 2014, bijvoorbeeld, toen er een verkennende adviesnota van de universiteiten en hogescholen opdook en er werd gemeld dat het vernieuwde academiejaar in september 2017 van start zou kunnen gaan.

Abrupt einde

Ook toen stelden de instellingen, samen met de Vlaamse Vereniging van Studenten, enkele krijtlijnen voor. Het academiejaar zou vroeger moeten beginnen, terwijl de herexamens ook al rond januari zouden kunnen worden georganiseerd. Die conclusies waren "een basis" voor verdere gesprekken.

Maar de gesprekken, die ook op het kabinet van oud-minister van Onderwijs Pascal Smet (sp.a) werden gevoerd, kwamen tot een abrupt einde. Er werd geen overeenstemming gevonden, mede omdat verschillende studentenraden radicaal tegen vernieuwing waren.

Vandaag lijken die standpunten nauwelijks te zijn gewijzigd. De Studentenraad KU Leuven liet onlangs verstaan dat een vernieuwing geen prioriteit is, terwijl de Gentse Studentenraad stelt dat er vele bezorgdheden bestaan. UGent-rector Anne De Paepe lijkt dat ook in te zien. "Academische puntjes op de i: eerst bestuderen en overleggen", stelde ze gistermiddag op Twitter. "Dan pas concluderen. En die conclusie staat absoluut niet bij voorbaat vast." Met andere woorden: houd er, beste studenten, ook rekening mee dat alles bij het oude kan blijven.