Zwarte Zondag voor Vlaams Belang
Een absolute uppercut. Anders kun je het resultaat van het Vlaams Belang niet omschrijven. Als de partij nog een schijntje van politieke relevantie had, dan is dat nu volledig uitgewist.
De stok achter de deur is een slap twijgje gebleken. Vlaams Belang krijgt harde klappen en belandt in Limburg, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen zelfs onder de kiesdrempel. In de rest van Vlaanderen oogt het beeld niet veel fraaier. De ooit gigantische fractie in de Kamer wordt gedecimeerd tot drie man. In het Vlaams Parlement zullen ze het met zes moeten doen. "Dit doet pijn", geeft voorzitter Gerolf Annemans toe.
Is dit de doodsteek voor de partij die tien jaar geleden met 24 procent nog de grootste was? De partijdotaties, die afhangen van de grootte van de fracties, vallen sterk terug. Eerder dan in personeel te investeren, heeft de partij dat geld gebruikt om permanent campagne te voeren. Metershoge affiches in het straatbeeld en massaal verspreide partijkrantjes waren daar een resultaat van. Zwakke want te weinig ondersteunde mandatarissen een ander. Steevast scoorden ze ondermaats in de parlementaire rapporten. De rol als zweeppartij is definitief uitgespeeld.
Toch zal de partij niet snel in elkaar klappen. Wie nog wil overlopen, is te laat. De exodus naar N-VA heeft zijn limiet bereikt in 2012. Ex-Vlaams Belang-mandatarissen zijn ongewenst bij andere partijen. Ze zijn met andere woorden op elkaar aangewezen en kunnen ook financieel overleven. Met 12,3 miljoen euro in kas beschikt de partij over een enorme reserve, waarmee ze overeind kan blijven tot de verkiezingen van 2019. Maar dan wordt het alles of niets.
Annemans heeft in zijn toespraak Bart De Wever gefeliciteerd, al zal het niet van harte zijn geweest. Het is evident dat de partij opgepeuzeld is door de N-VA. Terwijl Annemans en co. vroeger het monopolie van het anti-establishmentgevoel bezaten, is dat nu volledig overgenomen door de partij van De Wever. Bovendien scoort de N-VA op dezelfde thema's als het Vlaams Belang. Niet enkel wat de Vlaamse onafhankelijkheid betreft, maar ook op het vlak van asiel en migratie en justitie en veiligheid, heeft de N-VA stevige standpunten ingenomen.
Door het cordon sanitaire is de kiezer beginnen te beseffen dat een stem voor het Vlaams Belang een nutteloze stem is. Met de monsterscore uit 2004 heeft de partij nooit iets kunnen realiseren. Dat het VB ook geen munt wist te slaan uit de dubbelzinnige houding van De Wever tegenover Vlaamse onafhankelijkheid is veelzeggend. De Vlaamsgezinde kiezer verkiest die dubbelzinnige houding boven het impotente Vlaams Belang. Zelfs als oppositiepartij zal extreem rechts weinig schade kunnen aanrichten.
Grijsgedraaid
Naast deze externe factoren moet de partij zich ook intern bezinnen. Annemans, wiens Europese zetel zelfs in gevaar was gisteravond, zette toen hij in 2012 voorzitter werd een schuchtere poging tot vernieuwing in. Barbara Pas en jongerenvoorzitter Tom Van Grieken kregen mooie plaatsen op de lijsten, maar altijd weer zijn dezelfde kopstukken uitgespeeld: Annemans en Filip Dewinter, die in 1987 als eerste Vlaams Blok-leden in de Kamer kwamen. De gemiddelde leeftijd van hun kandidaten was bij deze verkiezingen de hoogste van alle partijen.
Ook is de boodschap van de partij nog identiek dezelfde als die waarmee ze in de jaren negentig groot is geworden. Wanhopig heeft Dewinter nog geprobeerd om in de spotlights te staan. Met het spelletje waarbij minaretten en moslims met een mepper moesten geraakt worden, hebben hij en Annemans hun gebrek aan relevantie zelf aangetoond.
Tijdens de campagne hebben de twee in de tv-studio's opnieuw hun grijsgedraaide plaat bovengehaald. Terwijl er vroeger een zekere dreiging van hen uitging, zijn ze nu op schouderophalen onthaald. Niets erger dan onverschilligheid in de politiek.