'Ik snap dat mensen weinig zin hebben om mij te verdedigen'

De man die met zijn mandaten een politieke rel uitlokte, en die de discussie daarover "belachelijk" noemt, klinkt ontspannen aan de telefoon. Hij belt ons vanop het eiland La Réunion, waar hij op bezoek is bij de familie van zijn tweede echtgenote. Zij verhuisde acht jaar geleden voor hem naar België.

U kreeg deze week bakken kritiek over u heen. Voelt u zich geviseerd?

Cornu: "Kijk: iedereen mag zijn mening uitdrukken. Maar het is natuurlijk beter als mensen weten waarover ze spreken. Een opinie over iets waarover je eigenlijk geen kennis hebt, is totaal nutteloos.

"Een tijdje geleden werd ik uitgenodigd door het college van Sint-Niklaas, mijn middelbare school. Er was een debat over de derde wereld, een jaarlijkse activiteit voor de studenten. Ik moest wat tegenwicht geven aan de sprekers van de ngo's. Zo klaagde een dame de kloof aan tussen de rijken en de armen in Rio de Janeiro. Absoluut terecht. Maar weet u hoelang ze in Brazilië was geweest? Ocharme twee dagen. Ik heb die avond vastgesteld dat de mensen met de meest uitgesproken opinies vaak het minst weten waarover ze spreken."

Waarom nemen mensen aanstoot aan uw mandaten, denkt u?

"Het is duidelijk dat het om geld draait. Mensen zijn gechoqueerd omdat personen in de bedrijfswereld veel verdienen. In België bestaat er een negatieve fascinatie voor het feit dat mensen goed betaald worden in het bedrijfsleven. Ik vrees dat dat op termijn een zeer negatief effect zal hebben. Al moet ik wel zeggen dat het in Frankrijk nog erger is. Ik heb jaren in Parijs gewerkt en elk interview eindigde met dezelfde vraag: 'Hoeveel verdient u?'"

Welk negatief effect bedoelt u?

"Als topmanager van een beursgenoteerd bedrijf krijg je steeds meer regels en beperkingen opgelegd. Altijd komt dat vermanende vingertje erbij. Dit wordt verboden, daar wordt een maximum op gesteld. Op die manier willen veel managers die topjobs gewoon niet meer doen. De overheid jaagt iedereen naar het buitenland of naar de Belgische filialen van internationale bedrijven. Uiteraard moeten er regels zijn, dat is duidelijk. Maar onze maatschappij gaat toch wel erg ver. Levert dat allemaal nog wel een bijdrage aan onze samenleving?"

Voogdijminister Jean-Pascal Labille (PS) beperkt de lonen van CEO's en bestuurders van overheidsbedrijven. Bent u daar dan geen voorstander van?

"Dat zeg ik niet. Labille mag doen wat hij wil. De federale overheid is de enige aandeelhouder en over de verloning hebben de aandeelhouders altijd het laatste woord. Ik heb de gewoonte om mij te houden aan afspraken. Zo heb ik vooraf duidelijk gezegd dat ik bepaalde mandaten wilde houden. Als de regering niet akkoord ging, was dat haar recht. Maar dat heeft ze wél gedaan. Ik hoop nu echt dat het debat achter de rug is."

Alleen vicepremier Johan Vande Lanotte (sp.a) nam het openlijk voor u op.

"Kijk: iedereen weet dat er in zo'n populistisch debat over lonen geen eer te rapen valt. Ik snap dat weinig mensen zin hadden om mij te verdedigen."

Is dat niet hypocriet?

"Ik kan daar moeilijk iets over zeggen. Ik laat de conclusie aan u over."

U had de crisis natuurlijk ook zelf kunnen bezweren. U hoefde maar op het vliegtuig richting België te stappen.

"Dat ik niet in België was, heeft mij in dit verhaal een ongelofelijke handicap gegeven. Ik heb slechts flarden opgevangen van de krantenartikels. De interviews op radio en tv heb ik totaal niet gehoord. Dat is vervelend. Maar dat wil niet zeggen dat ik meteen moest terugkomen."

Waarom wilt u de job zo graag doen?

"Mijn kinderen zijn allemaal de deur uit. Ik heb inmiddels acht kleinkinderen. Mijn carrière moet ik ook niet meer maken. Ik stel mij ten dienste van de maatschappij."

Dat klinkt nogal melig.

"Geloof mij: als ik het alleen zou beschouwen als een job of als een bron van inkomsten, dan zou ik het niet doen. Mobiliteit neemt 17 procent in van het Europese gezinsbudget. De verliezen van de NMBS liggen nu al tussen de 3 en 3,5 miljard. Dat is ongeveer 1.000 euro per gezin per jaar.Als de regering mij vraagt of ik een bijdrage wil leveren om dat probleem op te lossen, dan zeg ik ja."

U staat symbool voor de oude managementcultuur. Frank Van Massenhove, die u vervangt, staat dan weer bekend als een toonbeeld van de moderne economische cultuur. Terecht?

"Ik ken meneer Van Massenhove niet. Ik weet niet wat hij in zijn leven heeft gedaan en welke bijdrage hij al heeft geleverd aan de Belgische economie. Ik kan daar dus geen oordeel over vellen. Maar als het over succes gaat, denk ik altijd aan de Ierse schrijver George Bernard Shaw: 'Zij die het kunnen, doen het. De anderen praten erover.' Zelf heb ik mijn publiciteit nooit verzorgd. Ik kan alleen maar zeggen dat ik niet beschaamd moet zijn over wat ik voor de Belgische economie heb gedaan."

U bent nu 68 jaar. Is uw topjob bij de NMBS een vlucht voor het zwarte gat?

"Af en toe moet je gewoon durven springen. In het leven moet je vaak cruciale beslissingen nemen. Er zijn uiteraard mensen die maar één droom hebben: de rest van hun leven hetzelfde doen. Ik heb daar alle begrip voor, maar bij mij ligt het anders. Ik geef u een goede raad: het ergste dat u kan overkomen is dat u op het einde van uw leven spijt hebt van iets dat u niet hebt gedaan.(Stilte)Nu klink ik waarschijnlijk als een filosoof.

"Mijn eerste vrouw heeft 4,5 jaar gevochten tegen borstkanker. Op een dag belde ze mij op toen ik in Parijs aan het werk was. Ze vertelde dat de gynaecoloog iets vreemds had ontdekt. Vanaf toen veranderde alles. Plotseling telde nog maar één ding: overleven. Daarom ben ik in 1999 gestopt bij Alcatel. Ik kon moeilijk de wereld rondvliegen terwijl mijn vrouw ziek thuis zat. In die jaren heb ik een rustig leven geleid. Het is overigens in die periode dat ik al die mandaten in die raden van bestuur heb gekregen. Logisch, ik had een internationaal profiel en ik had tijd."

Heeft de dood van uw echtgenote u veranderd?

"Ik denk het wel. Ik ben een stuk menselijker geworden. Een beetje filosofisch ook. Ik kan nu meer begrip opbrengen voor de situatie en gevoelens van mensen. Niet dat ik daarvoor zo radicaal was. Maar als jonge mens kijk je toch alleen maar naar de toekomst. Toen ik mijn vrouw verloor, werd ik plotseling geconfronteerd met de eindigheid van het leven. Dan zie je de relativiteit van de dingen wel in."

Ooit hebt u bij Agfa-Gevaert de koffie- en koekjesbedeling aan de top afgeschaft wegens 'te buitensporig'. Dat klinkt nogal spartaans.

"Ja, maar dat was eigenlijk uit financiële noodzaak. Ik ben daar gewoon democratisch in. Als er moet bespaard worden, dan geldt dat voor iedereen. De chauffeurs van de directieleden heb ik toen ook afgeschaft. Sober, maar niet extreem. Ik hou nog altijd van de goeie dingen in het leven, alleen zonder te overdrijven. Een goed glas wijn 's avonds, dat absoluut."

Komt u uit een welgesteld nest?

"Neen. Mijn ouders waren vlasboeren. Ik moest soms helpen, maar ik ben blij met wat ik gekregen heb. Ze hebben mij ook nooit onder druk gezet om in hun voetsporen te treden. Ze zagen dat ik een goede student was."

U beweert dat u geen partijkaart heeft. Toch stond u ooit op een kieslijst met de Volksunie.

"Tot 1984 was ik actief in de gemeentepolitiek van Stekene. Ik stond toen op de lijst Gemeentebelangen, een lijst die nog altijd bestaat en die zelfs een absolute meerderheid heeft. Ik heb toen inderdaad op een lijst gestaan met mensen van de Volksunie, maar ook met onafhankelijken en liberalen. Zelf stond ik erop als onafhankelijk lid. Ik wilde mij gewoon engageren voor mijn gemeente."

Hoopt u dat de NMBS de kroon op uw werk wordt?

"Dat moet u mij binnen enkele jaren nog eens vragen. Mijn grootvader zei altijd: 'Je bent beter met 100 gram geluk dan met een kilo verstand.' Ik ga daar niet mee akkoord, maar soms had de man toch een punt(lacht)."