Weinig wijzigingen, maar Magnette is tevreden
Hoewel Waals minister-president Paul Magnette (PS) geen wezenlijke aanpassingen aan CETA verkrijgt, kan hij met opgeheven hoofd de onderhandelingstafel verlaten. Met een 'atoombomclausule' houdt hij de druk op Europa om toch nog rekening te houden met zijn eisen.
Hij had hoog ingezet. Twee weken lang keek de wereldpers mee over de schouder van Magnette. Hij bleef wijzigingen eisen aan CETA, het handelsverdrag tussen Canada en de Europese Unie. De Canadese minister van Handel stuurde hij vorige week huilend naar huis, de Europese Commissie liet weten dat ook haar geduld op was. Nu moet hij zich tevredenstellen met een Belgische verklaring over hoe het akkoord moet worden geïnterpreteerd. Gistermiddag was daarover, eindelijk, overeenstemming tussen de Belgische regeringen.
"Aan het verdrag is geen komma gewijzigd", verklaarde premier Charles Michel (MR) na afloop. Magnette stelde dan weer dat de nieuwe norm voor handelsverdragen is gezet. "Dit is de doodsteek voor TTIP (het veelbesproken handelsakkoord tussen de EU en de Verenigde Staten, RW)", maakte hij zich sterk.
Hoe zit het nu? Het is inderdaad zo dat Magnette niets meer heeft kunnen wijzigen aan het handelsakkoord zelf. De Belgische verklaring bevat in se alleen verdere toelichting over hoe ons land (en de verschillende regio's) tegenover CETA staat. Toch zijn er twee cruciale passages die de tekst meer gewicht geven.
Voorzichtig positief
Zo staat er expliciet dat Wallonië CETA niet zal ratificeren - goedkeuren eens het akkoord echt op gang is - als er geen grondige wijzigingen komen aan de arbitrage-instantie. Dat via die instantie grote bedrijven nationale wetgeving kunnen ondergraven, was een van de cruciale punten van kritiek van Magnette.
In het verdrag staan al algemene aanbevelingen voor een onafhankelijke werking van dat tribunaal, maar Wallonië maakt die veel concreter door bijvoorbeeld de aanstelling van vaste rechters te eisen. "Via deze passage blijft Magnette wegen op de verdere uitwerking", zegt Ferdi De Ville, professor Europese politiek aan de UGent. "Het is dreigen met een atoombom, maar zo koopt hij wel invloed."
Daarnaast is in de laatste rechte lijn van de onderhandelingen op vraag van de cdH nog een extra artikel toegevoegd aan de Belgische tekst. Zo zal ons land aan het Europees Hof van Justitie om advies vragen. Dat moet bekijken of de arbitrage-instantie niet strijdig is met bestaande verdragen. Het gaat om een eis van heel wat actiegroepen, maar alleen een lidstaat, de Europese Commissie of het Europees Parlement kan die aanvraag effectief indienen. Of CETA daar nog zal sneuvelen? "Dat valt te bezien", zegt De Ville. "Niet alle juristen zijn overtuigd." De procedure zou in elk geval al snel twee jaar in beslag nemen.
Zonder die twee punten blijft de oogst mager, vindt De Ville. Maar ze geven Magnette wel de kans om met opgeheven hoofd naar buiten te komen. Dat bleek ook uit de eerste, voorzichtig positieve reacties uit het middenveld. In het parlement kreeg hij zelfs een bloemetje toegeworpen van Groen, dat samen met Ecolo het verzet tegen CETA aanwakkerde. "Ik ben fier om Belg te zijn", zei Kamerlid Wouter De Vriendt.
Feestje in mineur
De Belgische tekst werd doorgestuurd naar vertegenwoordigers van alle Europese lidstaten. Zij moesten oordelen over het CETA-akkoord zelf en ruim 30 andere verklaringen, onder meer van de Europese Commissie en de Europese Raad. Gisteravond zetten ze allemaal het licht op groen.
Daarnaast moeten het Waalse, Brusselse en Franstalige parlement hun zegen geven. Magnette stond op het belang van democratische inspraak en blijft volhouden. Dat proces moet tegen vanavond zijn afgerond. Pas dan zal Europees president Donald Tusk de Canadese premier Justin Trudeau kunnen opbellen met het goede nieuws.
Een plechtige ondertekening zou al voor dit weekend kunnen zijn. Maar een echte Europees-Canadese top in zo'n korte termijn bijeenroepen, lijkt ambitieus, klinkt het in diplomatieke kringen. Dat het een feestje in mineur wordt, daar zal Magnette zich weinig van aantrekken.