Beter een man dan een job
Zelfs als vrouwen voltijds gaan werken na een relatiebreuk, dan zijn ze financieel nog altijd beter af met een nieuwe partner. Volgens Dimitri Mortelmans, die het sociaaleconomische luik van echtscheidingen onder de loep nam, bestaat twee derde van de gezinnen in moeilijkheden uit alleenstaanden. door barbara seynaeve
In vergelijking met mannen hebben vrouwen het na een scheiding moeilijker om rond te komen, onder meer omdat ze tijdens hun huwelijk meer tijd namen voor de kinderen. Ze vinden ook niet zomaar een voltijdse job na hun scheiding, en moeten ook opvang vinden voor de kinderen terwijl ze uit werken gaan.
Vijftien jaar was Liesbeth Haustrate (40) getrouwd. “Drie kinderen en een vaste baan voor twee derde. Maar het ging niet meer. We waren te jong toen we samen begonnen, denk ik nu.” Acht jaar geleden vroeg Liesbeth de scheiding aan, waarna het leven nog wat moeilijker werd. “Van twee inkomens op één terugvallen was even slikken”, zegt ze. “Om dat op te lossen ben ik als zelfstandige in bijberoep begonnen, als bewegingscoach.” Toch was het niet eenvoudig, zowel financieel als emotioneel was de scheiding een harde dobber. “Vooral het feit dat ik mijn kinderen maar om de week kon zien deed me zeer.” Maar het tij keerde, en twee jaar geleden is Liesbeth hertrouwd. “Sindsdien is mijn leven zoals ik het zelf wilde, en ik zou nooit meer terug willen.”
Een nieuwe partner is voor vele vrouwen de enige manier om uit de financiële miserie te raken na een echtscheiding. “Het tweeverdienersmodel in Vlaanderen maakt van het alleen grootbrengen van kinderen een zware opgave”, zegt Dimitri Mortelmans van de Universiteit Antwerpen. “Vrouwen zijn ook nog steeds diegenen die vóór de echtscheiding minder gaan werken, om voor hun kroost te kunnen zorgen.” Zich na al die jaren opnieuw voltijds op de arbeidsmarkt moeten gooien is geen eenvoudige taak, zeker niet als er opvang moet worden betaald voor de kinderen. Vooral laagopgeleide vrouwen, of vrouwen die op latere leeftijd scheiden, hebben het erg moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen.
Vóór de echtscheidingswet in 2007, die van co-ouderschap de norm maakte, werden kinderen hoofdzakelijk aan de moeder toegewezen. Volgens het onderzoek moest 19 procent van de mannen ooit, of nog steeds, achterstallige alimentatie betalen aan hun ex-partner. Gemiddeld ging het om 345 euro per maand. Voor kinderen betaalde of betaalt 90 procent van de gescheiden vaders ongeveer 250 euro per maand. In het huidige co-ouderschapssysteem is dat bedrag nog verlaagd, omdat beide ex-partners om beurt voor de kinderen zorgen en omdat het systeem ‘activerend’ zou werken. Al te veel vrouwen zouden alimentatie immers ‘koesteren’, was de redenering.
Gescheiden partners die wel recht hebben op alimentatie, maar die niet krijgen, kunnen vandaag ook nergens terecht, merken de onderzoekers op in de rand van het onderzoek. De Dienst voor Alimentatievorderingen (DAVO) is bedoeld om gescheiden ouders financieel uit de nood te helpen wanneer ex-partners weigeren om hun alimentatiegeld te betalen. Maar de dienst kampt met een personeels- en geldtekort, en slaagt er niet in haar functie naar behoren uit te voeren. Daardoor raken tienduizenden kinderen en de achtergestelde ouders in de armoede, zegt de federale cel voor Armoedebestrijding.
Maar zelfs als de alimentatie wordt betaald, hebben alleenstaande moeders het vaak moeilijk om rond te komen, ook al gaan ze voltijds uit werken. Gemiddeld duurt het vier tot zes jaar na een echtscheiding voor moeders aangeven dat hun financiële situatie aanvaardbaar is. “Meer gaan werken is een succesvolle strategie om de financiële situatie op te krikken”, zegt Mortelmans. “Maar niet de beste. Het financiële plaatje wordt nog in grotere mate veilig gesteld door de aanwezigheid van een nieuwe partner.” Het gaat om een significant verschil : tussen het aantal gezinnen in moeilijkheden zitten dubbel zoveel alleenstaanden als koppels.
“Een perverse vaststelling”, oordeelt Mortelmans. “Echtscheidingen komen vaak onverwacht, bij ontrouw van de partner bijvoorbeeld. Je bent er niet op voorbereid, je moet vechten tegen armoede en tussendoor moet het rouwproces om de vorige relatie nog doorlopen worden. Het idee dat je maar beter niet scheidt, of dat als je het doet maar beter een nieuwe relatie aangaat, is dan te gek voor woorden.”
Als oplossing schuiven de onderzoekers het tijdelijke verhogen van het kindergeld na een scheiding naar voren. Maar met de huidige politieke malaise komt daar op korte termijn wellicht weinig van terecht.