Goed bestuur in Libië? Volg de Vlaamse gids
Een overheid installeren in het door milities en terreurgroepen geplaagde Libië is een titanenklus. Het zou een goed begin zijn als de lokale besturen al werkten. Drie dagen lang komt een Libische delegatie daarom in Vlaanderen kijken.
"Onze gemeenten staan voor een karwei dat elders hele staten toekomt", zegt Mustafa Albaroni, de burgemeester van Zintan, op 140 kilometer ten zuidwesten van Tripoli. "We moeten de veiligheid verzekeren maar evengoed de humanitaire noden lenigen. Een groot deel van de bevolking is er slecht aan toe, massa's mensen(313.000 eind 2016, volgens de VN, LD) zijn ontheemd. Op elke plaats is de situatie anders. De veiligheidsrisico's en het zwakke centrale gezag maken dat elke lokaliteit als een onafhankelijk landje opereert."
De situatie is grimmig in Libië: terreur- en maffiagroepen zijn gulzig in de leegte gesprongen die de dood van Moammar Kadhafi achterliet. Dezelfde lui hebben in de handel in (en exploitatie van) migranten uit sub-Saharaans Afrika een royale bron van inkomsten gevonden. In het land zijn - zegt het ministerie van Buitenlandse Zaken van de bedreigde buurstaat Tunesië - liefst 18 miljoen wapens in omloop, statistisch drie exemplaren per Libiër. Als diplomaten en humanitaire diensten niet zeker zijn van hun leven, dan ook burgers en migranten niet.
Prompt roept Albaroni's omschrijving de vraag op wat hijzelf en zijn collega's, negen bezoekers in totaal, in onze erg verschillende contreien kunnen opsteken. "Veel", zegt Albaroni beslist. "In het verleden bezochten we ook Antwerpen al en bestudeerden we het afvalbeheer daar. We hebben er voldoende inspiratie opgedaan om onze eigen ingenieurs aan het werk te zetten."
Powerpoint
Gastheer van de delegatie is onder meer het departement Buitenlandse Zaken van de Vlaamse overheid. Met het initiatief gaat Vlaanderen in op een verzoek van het Europees Comité van de Regio's, dat Europese deelgebieden mee in de bres wil doen springen voor de stabilisering en democratisering van de buurgewesten.
Gevuld is het driedaagse programma van de Libiërs alleszins. Zo staat er een ontmoeting gepland met Transparency International, met de Europese Dienst voor Extern Optreden en met de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten. Om alles aanschouwelijk te maken, vrijdag, krijgen de invités een rondleiding door 'modelgemeente' Mechelen.
Van wal steken deden de Libiërs gistermiddag met een nuchter powerpointcollege: een inleiding tot de institutionele werkelijkheid van onze steden en gemeenten; welke rol de provincies vervullen en welke de Vlaamse en federale overheid; waar een politiezone voor staat, wat een OCMW doet en hoe een intercommunale werkt; welke hap een bepaalde begrotingspost opeet en hoe budgettaire aanpassingen verlopen.
De vele vragen verraden animo. "Fantastisch", zo vindt Fathi Suleman uit Sirte. "Alleen al jullie financiële rapportage is verbluffend! In Libië hadden we de jongste 42 jaar niets dat ook maar in de buurt kwam van lokaal democratisch burgerschap. We moeten jullie niet willen nadoen, daar is onze achterstand te groot voor, maar hier leren we wel hoe we verdere schade vermijden."
Understatement
Stemt Libiës toekomst Suleman optimistisch? "Wie overleeft heeft niets aan pessimisme. Het klopt dat sommige Libiërs heimwee hebben naar het Kadhafi-tijdperk, maar dat is niet omdat ze hem zo goed vonden, wel omdat wat erna kwam slechter uitpakte dan gedacht. Alleen: dit is waar we staan, hier moeten we uit, zonder hulp van de Unie en de internationale gemeenschap komen we er niet."
Het probleem is niet dat Libië van potentiële middelen verstoken is. Terwijl de Libiërs amper met zes miljoen zijn, is hun land ruim dubbel zo groot als Frankrijk en zwelgt de bodem in olie en gas. Als de instellingen er beter functioneerden, kon Libië economisch tippen aan de Golf, zo luidt een boutade. "Niet dus", zegt de man uit Sirte. "De Libiërs slagen er niet in een legitieme regering in de steigers te zetten."
"We hebben een(door de VN opgelegde en door Fayez al-Sarraj geleide, LD)regering van nationale eenheid, maar echt draaien doet ze niet", zegt Albaroni met een understatement.
Als Europa een nieuwe migratiecrisis wil vermijden op de Middellandse Zee, dan zal het de plaats moeten innemen die nu door de smokkelmaffia wordt bezet, stellen de burgemeesters. Maar ook degelijk lokaal bestuur vermag al veel.