Mooie beloftes, maar geen geld

Bekende namen als NTGent en Ultima Vez moeten beginnen vrezen dat ze fors minder subsidies dan gehoopt zullen krijgen. Dat blijkt uit de nieuwe subsidieadviezen. Bijkomend probleem: er is in totaal 106 miljoen euro nodig, maar slechts 86 miljoen voorhanden.

De definitieve adviezen voor de cultuursubsidies staan online, mét bedragen ditmaal. Verrassend, want normaal zou er niet over gecommuniceerd worden tot de uiteindelijke verdeling in juni. Maar nog verrassender is dat sinds de vorige ronde heel wat oordelen zijn bijgestuurd.

Bijna een op de drie organisaties kregen in februari, bij de preadviezen, nog minstens één onvoldoende. In totaal dienden 302 kunstenorganisaties een aanvraag in om de komende vijf jaar werkingssubsidies te krijgen. Hun dossiers werden beoordeeld door commissies van mensen uit de culturele sector. Dat zelfs grote theater- en dansrenommés als Rosas, Ultima Vez, Toneelhuis en NTGent het op artistiek vlak moesten stellen met een voldoende veroorzaakteheel wat controverse.

231 organisaties besloten hun voorlopig advies aan te vechten. Bij velen heeft dat verweer vruchten afgeworpen. Van de definitieve adviezen die nu naar cultuurminister Sven Gatz (Open Vld) worden gestuurd voor de finale geldverdeling, is nog maar een op de vijf ongunstig.

Rosas, Damaged Goods, Les Ballets C de la B, KVS, Het Toneelhuis en Behoud de Begeerte: allen kregen ze na hun verweer een beter rapport van de commissies. In sommige gevallen is het verschil zeer groot. Damaged Goods, het dansgezelschap van Meg Stuart, gaat van 'artistiek voldoende' plots naar 'zeer goed'. Behoud de Begeerte is met een artistieke voldoende niet langer gebuisd. Gaf de commissie eerder het advies om het literair festival geen subsidies meer te geven, dan is dat nu opgetrokken naar 350.000 euro. Directeur Luc Coorevits reageerde alvast tevreden. "Laten we hopen dat het eindbedrag tussen die 350.000 en de gevraagde 500.000 euro ligt."

Maar bij sommige gezelschappen vertaalt de betere score zich niet in een (veel) hoger geadviseerd subsidiebedrag. Het Toneelhuis vraagt 3,9 miljoen euro, de commissie acht 3,3 miljoen euro genoeg. Rosas heeft naar eigen zeggen 2,6 miljoen euro nodig de komende vijf jaar, de commissie adviseert de minister om 1,95 miljoen te geven.

Met een verdeelde reactie tot gevolg. "Wij zijn blij met de gedeeltelijke bijsturing van ons advies", zegt Anne Teresa De Keersmaeker van Rosas. "Maar met dit bedrag kunnen we onze plannen niet uitvoeren, met name de combinatie van een vaste kern die nieuwe creaties danst en een groep die met repertoirestukken toert." Bij Jan Fabre, KVS, Kaaitheater en Damaged Goods ligt het geadviseerde bedrag wel in de lijn van wat ze vroegen.

Andere bekende organisaties kregen minder goed nieuws. Een groot stadstheater als NTGent krijgt ondanks zijn verweer op het preadvies naast een zeer goede zakelijke score nog steeds 'maar' een voldoende op artistiek vlak. Ultima Vez, het gerenommeerde dansgezelschap van Wim Vandekeybus, springt zakelijk van voldoende naar goed, maar blijft op artistiek vlak hangen op een voldoende. Hetzelfde verhaal voor vzw Eastman van choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui: nu wel gedelibereerd voor de zakelijke werking, maar niet meer dan een voldoende voor het artistieke werk.

Dat heeft meteen impact op de bedragen. NTGent vraagt 3,56 miljoen euro om zijn plannen de komende vijf jaar te kunnen uitvoeren. Het advies van de commissie, 3,03 miljoen euro, is veel lager. Ultima Vez: 1,44 miljoen gevraagd, 970.000 euro geadviseerd. NTGent wilde geen commentaar geven, bij Ultima Vez was niemand beschikbaar.

Voor sommige kleinere organisaties ziet het er helemaal slecht uit. Let's Go Urban, het Antwerpse dansproject van Sihame El Kaouakibi, krijgt nog steeds op alle vlakken een volstrekte onvoldoende. Ook de Molenbeekse concertzaal De Vaartkapoen, theaterwerkplaats Rataplan uit Borgerhout en Gentse Feesten-organisator Trefpunt blijven gebuisd, met als gevolg dat de commissies adviseren om de huizen de komende jaren geen subsidies meer te geven.

Guido De Leeuw van Trefpunt reageert ontgoocheld: "Onze repliek was wat ons betreft zeer goed onderbouwd. We bereiken al jarenlang ontzettend veel mensen: de Gentse Feesten trekken een heel groot publiek. Samen met het stadsbestuur hopen wij dat de Gentse Feesten gratis kunnen blijven, maar als de situatie zo blijft, moeten we in de toekomst bekijken of dat nog lukt."

Wat heeft de commissies ertoe gedreven om sommige adviezen wel aan te passen, en anderen niet? Vaak bleken bepaalde plannen nog te vaag in de oorspronkelijke dossiers, was de uitleg niet altijd even helder, of werden er te weinig argumenten gegeven om nieuwe, soms dure projecten door te voeren. Voorzagen de organisaties die argumenten wel in hun verweer, dan werd er bijgestuurd. Ontbrak het aan extra, heldere info, of was de repliek eerder uitsluitend een uiting van boosheid en frustratie, dan niet.

Gevolg: verschillende cultuurorganisaties moeten stilaan vrezen voor de toekomst. Mee op basis van deze finale adviezen zal minister Gatz voor de zomervakantie immers beslissen wie geld krijgt en hoeveel.

En de beschikbare geldpot is al beperkt. De commissies adviseren om de gunstig geëvalueerde organisaties in totaal 106 miljoen euro toe te kennen, maar er is maar 86 miljoen euro beschikbaar. Gatz wacht dus een zware opdracht: of 20 miljoen euro extra zien te verkrijgen in tijden van algemene besparingen, of straks tegen de adviezen in nog stevig in de budgetten knippen.

Op papier althans. Want de minister moet de adviezen niet volgen, hij kan er indien gewild van afwijken. Dat hij daar niet voor terugschrikt bleek eerder al bij de verdeling van de projectsubsidies.

Minister Gatz was niet beschikbaar voor commentaar.