Boetes voor bouwovertredingen breken record
De opbrengsten uit dwangsommen en administratieve boetes voor bouwovertredingen lagen nooit hoger. Van minnelijke schikkingen is nauwelijks sprake.
"De financiële sanctie is het doel geworden. Oorspronkelijk was een geldsom de stok achter de deur om een doel te bereiken, maar het middel is het doel zelf geworden." Vlaams Parlementslid Lode Vereeck (LDD) is niet te spreken over de manier waarop Vlaams minister van Ruimtelijke Ordening Philippe Muyters (N-VA) omgaat met bouwovertredingen.
Uit antwoorden op verschillende parlementaire vragen aan de minister blijkt dat de opbrengst uit geldsommen die worden opgelegd bij bouwovertredingen ongekende pieken bereiken. De dwangsommen, een boete die per dag dat de uitvoering van een vonnis uitblijft oploopt, stegen tussen 2007 en 2012 met 70 procent: 1,8 miljoen euro bedroeg de opbrengst in 2012, tegenover 1,06 miljoen in 2007. Sinds de start van deze legislatuur in 2009 steeg de opbrengst met bijna 50 procent.
Het aantal vastgestelde bouwovertredingen bleef nochtans relatief stabiel gedurende die jaren. De verklaring voor de hogere opbrengst is volgens Vereeck dat er veel vaker overgegaan wordt tot de inning van dwangsommen en dat de gemiddelde dwangsom veel hoger ligt dan voorheen. "Uit een antwoord op een van mijn parlementaire vragen blijkt dat die in 2011 en 2012 respectievelijk 185,87 euro en 145,99 euro per dag vertraging bedroeg. Tussen 2008 en 2010 steeg de som van 66,47 euro tot 99,45 euro per dag", aldus Vereeck. Wordt de termijn om een woning in de oorspronkelijke staat te herstellen met pakweg zes maanden overschreden, dan keek de overtreder in 2012 tegen een dwangsom van een kleine 27.000 euro aan.
Ook de administratieve boete, die wordt opgelegd als een bevel tot staking van de werken niet wordt opgevolgd, brengt de laatste jaren veel meer geld in het laatje. In 2007 was dat nog 222.446 euro, in 2012 met net geen 480.000 euro meer dan het dubbele. En dat terwijl een bevel tot staking steeds minder genegeerd wordt, blijkt uit de cijfers. Een van de redenen voor de hoge inkomsten hier is dat per overtreding nu meerdere mensen beboet worden.
De afgelopen twee jaar brachten de soorten opbrengsten de Vlaamse overheid om en bij de 6 miljoen euro op. Van minnelijke schikkingen is amper sprake. Bij een minnelijke schikking gooien de overtreder en de stedenbouwkundige inspectie het op een akkoord, zonder dat er een straf- of herstelvordering volgt.
"Van een moderne en klantvriendelijke overheid mag verwacht worden dat ze niet enkel bestraffend maar ook probleemoplossend optreedt", zegt Vereeck. "Muyters redeneert als minister van Financiën, niet als minister van Ruimtelijke Ordening."
Muyters weerlegt die kritiek. De stijging van de dwangsommen is louter de verantwoordelijkheid van het gerecht, luidt het op zijn kabinet. "De rechterlijke macht heeft ingezien dat de dwangsom een zeer efficiënt middel is om het naleven van een vonnis af te dwingen." Een zelfde principe hanteert de Vlaamse overheid bij de administratieve sancties. "Die liggen inderdaad vrij hoog, maar net om te zorgen dat de werken ook werkelijk gestaakt worden."
Muyters erkent wel dat er weinig minnelijke schikkingen getroffen worden. "Enerzijds zijn er veel seponeringen, maar anderzijds kan ook enkel de overtreder zelf een aanvraag indienen tot minnelijke schikking. Probleem is dat die daarvan vaak niet op de hoogte is. Daarom hebben we onlangs beslist dat op ieder proces verbaal moet aangegeven staan, dat de overtreder die optie heeft. Bovendien is de termijn waarbinnen hij die kan aanvragen verlengd."