Hoe geven we België en de regio's opnieuw zuurstof?

Patrik Vankrunkelsven ziet in het betoog van PS-coryfee Marc Uyttendaele een uitgestoken hand

Patrik Vankrunkelsven is senator bij Open Vld

@4 DROP 2 OPINIE:In een sober en helder betoog zette PS-coryfee Marc Uyttendaele zijn visie uiteen over de impasse in de regeringsvorming (DM 31/8). Hij pleit ervoor om ofwel door te zetten voor een regering met een oranje-blauw sociaaleconomisch beleid en de staatshervorming te vergeten ofwel om de staatshervorming aan te pakken met inspraak van de andere democratische partijen.

Ik deel op dat vlak zijn mening. Het is allang zonneklaar dat aan Franstalige kant de pleinvrees van MR en cdH met de PS in de oppositie zo groot is dat zij nooit akkoord zullen gaan met een staatshervorming die enig gewicht heeft. Het lijstje dat als gespreksstof overbleef na een slijtageslag van tachtig dagen getuigt allang niet meer van een visie die moet leiden tot een goed georganiseerde federale staat.

De vrije tribune van Uyttendaele lijkt wel een uitgestoken hand om de zaken eens grondig te bekijken. Dat is een trendbreuk met de opeenvolging van de gezamenlijke communiqués van de Franstalige partijen.

Waarin verschilt de huidige situatie met de vorige staatshervormingen? Fundamenteel is dat er geen fond werd gelegd. Bij de vroegere staatshervormingen was er op voorhand altijd een uitgebreid overleg tussen Franstaligen en Vlamingen (periode-Martens-Schiltz-Cools) of was er een of ander rijpingsproces: het gesprek van gemeenschap tot gemeenschap voor het Sint-Michielsakkoord of de vermaledijde Costa waar de pakketten voor Lambermont werden klaargestoomd. We zitten nu in een situatie waarbij in korte tijd een blanco blad beschreven moet worden.

Voor unieke omstandigheden zijn bijzondere methodes noodzakelijk. Een nieuwe Costaprocedure veronderstelt een grote dosis vertrouwen. Die was er in 1999 bij het eerste paarse project. Vandaag is dat duidelijk niet het geval. Vandaar dat de suggestie van Uyttendaele de enige uitweg is als men én een regering én een serieuze staatshervorming wenst.

Het staatshervormingsprogramma van Open Vld mag daar gerust als basis voor dienen. In tegenstelling tot het kartel hebben we wel een realistische selectie gemaakt uit de vijf resoluties van het Vlaams Parlement. Een keuze die vertrekt van de huidige noden en problemen op het terrein.

Er wordt gekozen voor het federale niveau wat de gezagsdepartementen zoals politie, justitie en buitenlandbeleid betreft. Er worden bouwstenen aangereikt om de federale staat te versterken, zoals een senaat van de deelstaten, een grondwettelijk hof en een federale kieskring voor een beperkt aantal Kamerleden of senatoren.

Er wordt gekozen voor de gemeenschappen als het gaat over het arbeidsmarktbeleid, de gezondheidszorg en het huisvestings- en wetenschapsbeleid. De twee eerste domeinen behoeven wat meer uitleg. Wat de arbeidsmarkt betreft is het duidelijk dat een regio met een hoge werkloosheid een totaal andere politiek verlangt dan een regio waar arbeidsplaatsen niet kunnen worden ingevuld. Het regionaliseren van de werkloosheidsvergoeding is echter iets waar we niet achter staan, omdat werknemers op dezelfde werkvloer dan met verschillende regimes zouden worden opgezadeld.

Een verkorting van de vergoeding in de tijd daarentegen (in functie van de geleverde arbeid) zou de verantwoordelijkheid van de langdurige werkloosheid wel bij de gemeenschappen leggen via het gewaarborgde inkomen en het OCMW-beleid. Met betrekking tot de gezondheidszorg is het vanzelfsprekend dat zoals in Spanje, Italië, Duitsland en Groot-Brittannië een efficiënt gezondheidsbeleid beter regionaal wordt gevoerd. Het sluit beter aan bij de persoonsgebonden cultuur, het welzijns-, milieu- en preventiebeleid. Het voorkomt dat op vele beleidsdomeinen van gezondheidszorg geen beslissingen worden genomen zoals nu. Hebben we meer artsen nodig of beter omringde artsen, meer thuiszorg of meer ziekenhuisopnames?

Willen Franstaligen hierover een debat? Solidariteit wil niet zeggen dat je elkaar steeds moet fnuiken door botsende meningen te laten verrotten. Solidariteit kan betekenen dat we gezondheidszorg financieren vanuit een interpersoonlijke solidariteit, zoals in bovengenoemde landen. De rijkere regio betaalt dan meer, maar iedereen heeft per hoofd evenveel middelen en vooral de vrijheid om eigen accenten te leggen. Deze problemen oplossen zou België én de regio's opnieuw zuurstof geven.

Wensen de Franstaligen over deze fundamentele problemen die onze economie, patiënten en zorgverleners echt aanbelangen een debat? Om dit soort fundamentele knopen door te hakken moet het debat zo ruim mogelijk worden gevoerd met zoveel mogelijk democratische partijen rond de tafel. Om het gesprek echt te laten opschieten, gebeurt dat het best binnen het kader van een regeringsvorming. In het andere geval is het weer wachten tot 2009 of 2011. Spijtig genoeg werden al twaalf weken verloren voor we tot de kern van het probleem kunnen komen.