'Pistorius in de rechtszaal zien is de hel'

De treurende June Steenkamp kan haar ogen niet van Oscar Pistorius af houden - ook al gaat ze door de hel telkens als ze getuige is van een van zijn uitbarstingen in de rechtszaal.

De diepbedroefde moeder volgt het proces al weken met waardige stilte, terwijl de van moord op haar dochter Reeva beschuldigde 'Blade Runner' hysterische aanvallen krijgt, overgeeft, kokhalst en zijn vingers in zijn oren steekt. Ze heeft de eindeloze reeks bloederige foto's ondergaan van de plaats delict, het wapen, de gruwelijke hoofdwonde van Reeva.

Ze wordt gegeseld door een prangende vraag: acteert hij? June zegt in een exclusief gesprek dat ze elke beweging van Pistorius observeert om een antwoord te krijgen op die vraag. Ze geeft toe: "Het was op zich heel moeilijk om het proces bij te wonen en het allemaal te volgen. Het is heel traumatisch als bepaalde zaken naar boven komen. Dit is mijn kind, en ik moet de goorste details aanhoren. Ik kijk de hele tijd naar Oscar. Ik zie hoe hij ermee omgaat, hoe hij zich gedraagt. Ik kijk obsessief naar hem, het is instinctief, ik kan het niet verklaren. Ik denk de hele tijd: 'Eens zien hoe hij daarop gaat reageren.' Hij is heel dramatisch, met al dat overgeven en wenen."

"Ik denk dat hij alle moeite heeft om zich staande te houden", zegt ze. "Ik weet niet of hij acteert. Meestal is hij met zijn gsm bezig, papieren aan het lezen, notities aan het nemen."

June hoorde ook de heel publieke excuses van de paralympische kampioen. "Ze lieten me onbewogen. Ik wist dat ze zouden komen. Mijn advocaten hadden me erop voorbereid."

"Ik riep voor het eerst 'Ja!', maar niet omdat hij zich verontschuldigde, maar vanwege de pijn en de gruwel die mijn dochter moest doorstaan en omdat ik haar nooit meer bij me zal hebben."

Ze geeft toe dat het een beproeving was om alle gore details over de dood van Reeva te horen. Expert na expert gaf uitleg bij de bloedspatten, de kogels, de vraag of Reeva in staat was geweest te schreeuwen in de momenten voor haar dood.

Naarmate het proces opschoot, zegt ze, begon de familie van Pistorius zich meer open op te stellen tegenover haar. Zijn zus Aimee gaf haar een briefje waarop de familie haar spijt uitdrukte voor haar 'verlies' en haar uitnodigde hen de hand te reiken voor steun. Maar June, 67, wees het gebaar af: "Dat zal haar niet terugbrengen."

"We willen alleen de waarheid kennen", zegt ze. June, die de beroemde vriend van Reeva nooit ontmoet had, draagt tijdens het proces een foto van haar dochter op haar revers.

Eerder uitte ze kritiek op Pistorius omdat hij geen aandacht aan haar schonk op de eerste dag van het proces. "Uiteindelijk keek hij me wel aan. Mijn aanwezigheid maakt hem nerveus, dat weet ik zeker. Hij moet zich verantwoorden tegenover mij. Hij keek me aan en zei: 'Goeiemorgen, mevrouw Steenkamp.' Ik antwoordde niet, maar knikte gewoon. Hij moest mij zien. Het had niets te maken met wat ik zag of wat ik voelde, begrijp je? Ik ken die man niet. Ik weet alleen wat hij gedaan heeft. Hij moet me zien in de rechtszaal, hij moet mijn ogen op hem voelen. Ik denk dat dat een groot verschil maakt."

"Misschien kijk ik wel te veel naar hem", zegt ze. "Ik wil zien hoe hij reageert. Ik zie hem heel duidelijk, zelfs zonder bril - hij is de enige die ik kan zien, hij zit recht voor me."

June knippert met de ogen als ze terugdenkt aan een bepaald beeld tijdens het proces dat haar "totaal van slag maakte". Ze kan het niet aan het te beschrijven, maar zegt: "Het was gruwelijk, ik zal dat beeld voor de rest van mijn leven meedragen. Tot de dag dat ik sterf, dat verzeker ik je."

De hele wereld ziet haar, en ze heeft pijn. Maar June toont daar niets van - heel anders dan Pistorius. "Ik krop het op, maar wanneer ik terug in het hotel ben, komt het er allemaal uit en stort ik in. Ik begin te wenen. Alle tranen en pijn die ik in de rechtszaal bedwongen heb, komen eruit. Ik voel me zo kwetsbaar. De hele wereld is naar je aan het kijken, en je wilt niet dat ze je pijn zien. Ik hou me sterk voor Reeva, ik moet er zijn voor haar. Het is zwaar, maar ik vertegenwoordig mijn kind daar. Ik ga door een hel, maar ik moet het proces bijwonen, het is een plicht."

June daagt in de rechtbank vaak op met Reeva's nicht Kim. De twee hadden een hechte relatie. Ze zegt: "Kim zorgt voor me alsof ik haar moeder ben." Maar June moet de dagelijkse nachtmerrie ondergaan zonder haar man Barry, 69, die te ziek is om de reis van 1.200 kilometer van hun woonplaats Port Elizabeth naar Pretoria te maken.

De toegewijde vader heeft nu gezworen dat hij zijn leven op het spel zet om aan de zijde van zijn vrouw te zijn. Hij zegt: "Ik heb een beroerte gehad en kreeg het advies niet te vliegen, maar ik wil gaan. Ik wil in de rechtszaal zitten. June vindt dat ik dat niet mag doen, maar ik heb zo mijn eigen plannen om er te geraken."

June vreest dat de stress van het proces haar man, een professionele racepaardentrainer, de dood in zal jagen. Maar ze begrijpt waarom hij de reis wil maken.

Beiden delen een gevoel van totale hulpeloosheid als ze denken aan de doodsstrijd die hun dochter in haar laatste momenten voerde. "Dat is het enige waaraan ik kan denken als ik alleen ben", zegt ze. "Het achtervolgt me... We konden haar niet helpen, we konden niets doen. Ik stel me voor hoe bang ze was, de pijn, de paniek, het ongeloof over wat daar aan het gebeuren was. Ik herbeleef die scène in de badkamer. Het heeft me zo hard veranderd, ik ben zo veel harder geworden."

"Mijn dochter is dood", zegt ze. "Hij heeft haar vermoord. Hij bleef schieten tot ze dood was in dat toilet, in die badkamer. Hoe kan ik dat ooit verwerken? Ze was van boven tot beneden de prachtigste, mooiste mens, en ze was alles voor Barry en mij. Ons leven is verwoest. Op dit moment overleef ik alleen. Ik worstel me door elke dag, ik bid veel en heb niet het gevoel dat God me in de steek gelaten heeft. Als je met God leeft, dan doe je dat in goede en kwade dagen. Waarvoor ik bid? Kracht.

"Ik vertegenwoordig Reeva op het proces. De mensen willen me daar zien. Iets heeft me plotseling kracht gegeven en de wil om er elke dag naartoe te gaan. Maar het is niet gemakkelijk."

"Het kan me niet schelen wat er met Oscar gebeurt", zegt June. "Het kan me zelfs niet schelen als hij vrijgesproken wordt. Ik weet alleen dat hij de confrontatie moet aangaan met wat hij gedaan heeft, en er desnoods voor moet boeten. Welk verschil maakt het voor mij uit of hij 25 jaar krijgt of als vrije man buiten wandelt? Niemand moet me zeggen hoe ik me moet voelen. Zo zie ik het.

"Ik ben niet iemand die hem per se wil straffen. Ik wil mijn dochter terug, maar dat zal nooit gebeuren." "Ik ben niet uit op wraak", beaamt Barry. "Ik wil alleen de waarheid kennen."

Toch is June niet mals voor de moordenaar van haar dochter. "Hij heeft een agressief karakter. Hij was het gewoon dat mensen hem aanbaden. Het moet dus behoorlijk anders voor hem zijn. Hij is verwend door andere mensen, daarom doet hij zo pompeus en voelt hij zich superieur. De held is de duivel geworden."

Over Pistorius

'Hij heeft haar vermoord, bleef schieten tot ze dood was. Hij is agressief en werd verwend door de mensen... Daarom doet hij zo pompeus en voelt hij zich superieur'

Over het verdict

'Het kan me niet schelen dat hij vrijgesproken wordt of 25 jaar krijgt... Ik wil hem niet straffen. Ik wil alleen mijn dochter terug, maar dat zal niet gebeuren'

Over haar verdriet

'Ik moet er zijn voor Reeva, mijn kind. Ik bedwing mijn gevoelens, maar in het hotel komt het er allemaal uit, stort ik in en ween ik'

Over de gruwelfoto

'Haar wonden zien was gruwelijk en maakte me compleet van slag. Ik zal dat beeld voor de rest van mijn leven blijven zien, tot de dag dat ik sterf'

Over haar dochter

'Onze Reeva was van boven tot beneden de prachtigste, mooiste mens. Ze was alles voor haar vader en mij, ons leven is verwoest. Ik overleef. Ik bid veel'