Obama: 'Wij zien Europa niet als een strijdtoneel tussen Oost en West'

Mr. President, u komt aan in een Europa dat zich net als vroeger weer ontpopt als een strijdtoneel tussen Oost en West. Wat is uw boodschap? Ik ben een Europeaan?

Obama: "De Verenigde Staten zien Europa niet als een strijdtoneel tussen Oost en West. Ook zien we de situatie in Oekraïne niet als een alles-of-nietsspel. Dat is een manier van denken die tegelijk met de Koude Oorlog voorbij had moeten zijn. Het Oekraïense volk hoeft niet te kiezen tussen Oost en West. Integendeel, het is belangrijk dat Oekraïne goede betrekkingen onderhoudt met de VS, Rusland en Europa. Zoals ik al eerder heb gezegd, de toekomst van Oekraïne moet worden bepaald door het volk van Oekraïne.

"Daarom hebben de VS en zoveel andere landen over de hele wereld de Russische militaire interventie in Oekraïne veroordeeld. Zij is absoluut onaanvaardbaar. Belangrijk is dat Rusland begrijpt dat de internationale gemeenschap zich niet neerlegt bij zijn schending van de soevereiniteit en internationale integriteit van Oekraïne. Bovendien: als Rusland voortgaat op deze weg, zullen de strafmaatregelen, de druk op Ruslands economie en Ruslands diplomatieke isolement alleen maar toenemen. Voor die fundamentele keuze staat Rusland nu."

Amerika verandert demografisch. Het is een minder 'Europese' natie geworden. U groeide zelf op in Hawaï en Indonesië, en wilt meer aandacht voor Azië. Kan Europa nog steeds op de VS rekenen net als in de Koude Oorlog?

"Niemand mag ooit de steun van de VS voor de veiligheid van Europa in twijfel trekken. Als NAVO-bondgenoten hebben we een heilige plicht - op grond van Artikel 5 - om elkaar te verdedigen. Dat zal nooit veranderen. Deze boodschap had vicepresident Biden afgelopen week voor onze Poolse en en Baltische bondgenoten. Het zal deze week ook mijn boodschap zijn aan onze Europese bondgenoten. De NAVO blijft de krachtigste en effectiefste alliantie in de geschiedenis van de mensheid. We zullen nooit onze collectieve defensie loslaten.

"Maar er is meer dat ons verbindt dan alleen veiligheidsverdragen. Miljoenen Amerikanen hebben wortels die teruggaan tot Europa, onder wie ikzelf. Ja, ik werd geboren in Hawaï en bracht mijn jeugd deels door in Indonesië. Maar het is ook waar dat ik via mijn moeder voorouders heb in Europa - in Ierland en Groot-Brittannië. Er is buitengewoon veel contact tussen onze volkeren, onze studenten, onze zakenlieden. Economisch vormen de VS en de Europese Unie het grootste handels- en investeringsblok in de wereld.

"Wel is de aard van onze relatie meer dan twintig jaar na de val van het IJzeren Gordijn veranderd. Tijdens de Koude Oorlog was Europa de bron van veel veiligheidskwesties die de wereld bedreigden. Tegenwoordig is ons bondgenootschap een pijler onder de mondiale veiligheid. Daarom zal de grotere rol van de VS in Azië op geen enkele manier ten koste gaan van onze verplichtingen in Europa. Onze relatie met onze Europese bondgenoten en partners is de hoeksteen van onze betrokkenheid bij de wereld, zoals blijkt uit onze gezamenlijke missie in Afghanistan en onze diplomatieke inspanningen met betrekking tot Iran en Syrië.

"Gedeelde veiligheid en voorspoed betekent echter ook gedeelde verantwoordelijkheid. Zoals we zo vaak tegen onze Europese bondgenoten hebben gezegd, we willen dat meer Europese landen hun verplichtingen nakomen als het gaat om de defensie-uitgaven. In de VS werken we na twee oorlogen aan een slankere krijgsmacht. Maar wij allemaal moeten investeren in de capaciteiten die we nodig hebben om zowel de hedendaagse dreigingen het hoofd te bieden als om ons voor te bereiden op de mogelijke uitdagingen van morgen."

Sommige EU-lidstaten zijn terughoudend in het afkondigen van zware sancties tegen Rusland. Wat is uw boodschap?

"In al mijn gesprekken met Europese leiders zal mijn boodschap zijn dat Rusland moet begrijpen dat zijn acties in Oekraïne niet zonder economische en politieke consequenties kunnen blijven. We kunnen gewoon niet toelaten dat landen de soevereiniteit en territoriale integriteit van andere naties schenden. We kunnen niet toelaten dat landen van plan zijn delen van onafhankelijke naties in te lijven. Het internationale recht en de beginselen die ten grondslag liggen aan ons internationale systeem moeten iets betekenen.

"Het besluit van de EU om sancties in te stellen tegen Rusland is een belangrijke stap. Vorige week gaf ik ook opdracht tot strafmaatregelen tegen cruciale sectoren van de Russische economie. Die treffen niet alleen de Russische economie, zij kunnen ook een effect hebben op de wereldeconomie. Dat zijn geen gemakkelijke keuzes. We zouden liever hebben gehad dat het niet zover had moeten komen. Maar Ruslands daden moeten gevolgen hebben. En als Rusland doorgaat de situatie verder op de spits te drijven, moeten we bereid zijn hen daarvoor een nog hogere prijs te laten betalen."

Vandaag begint in Den Haag de nucleaire veiligheidstop. In 2009 omschreef u nucleair terrorisme nog als 'een van de grootste bedreigingen voor de internationale veiligheid'. Denkt u dat nog steeds, of moeten we weer gaan vrezen voor een nucleaire confrontatie tussen de grote mogendheden?

"Ik riep vier jaar geleden de eerste nucleaire veiligheidstop in Washington bijeen, omdat ik het gevaar van nucleair terrorisme als een van de grootste dreigingen voor de internationale veiligheid beschouw. We kunnen gewoon niet toestaan dat terroristen de hand weten te leggen op dit soort materiaal en dan gebruiken tegen onze burgers. Sinds onze eerste top hebben we vooruitgang geboekt bij het helpen van landen overal ter wereld om gevaarlijk kernmateriaal op te ruimen en de veiligheid van kerninstallaties te vergroten. Maar er bevindt zich overal op de aardbol nog te veel kernmateriaal dat in verkeerde handen kan vallen.

"Wat nucleaire wapens betreft, als president heb ik het aantal kernwapens gereduceerd, samen met de rol die zij in onze nationale-veiligheidsstrategie hebben. Ook heb ik de internationale gemeenschap opgeroepen te streven naar een wereld zonder kernwapens. De NAVO, alle 28 bondgenoten, hebben erkend dat de omstandigheden waaronder de inzet van kernwapens mogelijk zou moeten worden overwogen, uiterst onwaarschijnlijk zijn.

"Tegelijkertijd hebben we als bondgenootschap collectief bepaald dat we een krachtige en geloofwaardige nucleaire afschrikking moeten behouden zolang kernwapens bestaan, en dat de NAVO een nucleaire alliantie blijft. Dus zelfs als we proberen de voorwaarden te scheppen voor een verdere vermindering van kernwapens, zullen we ervoor zorgen dat de nucleaire afschrikking van de NAVO veilig, betrouwbaar en effectief blijft."

U geeft de voorkeur aan diplomatie als middel om internationale conflicten op te lossen. U onderhandelt met Iran, Syrië en met Israël en de Palestijnen. Rusland speelt een hoofdrol in de eerste twee onderhandelingen. Kunnen zij mislukken vanwege het conflict over Oekraïne en is er een plan B?

"Ik koester geen illusies over hoe moeilijk het is. Misschien lukt het ons niet. Maar we hebben de verantwoordelijkheid deze diplomatieke mogelijkheden uit te proberen. Zelfs nu alles nog in beweging is rond Oekraïne, wijs ik erop dat het in het Russische belang blijft te voorkomen dat Iran een kernwapen krijgt. Het is zeer problematisch dat het regime van Assad door de Russische steun minder genegen is serieus te onderhandelen. We blijven benadrukken dat niemand, ook Rusland niet, er belang bij heeft dat het geweld in Syrië de regio verder destabiliseert."