'Samenleving is gebroken en ziek'
De Britse premier David Cameron zweert dat hij het geweld zal terugdringen. 'Hoeveel middelen de politie ook nodig heeft, die zal ze krijgen.' Maar Cameron speelt hoog spel: net op die post voorzag zijn draconische besparingsplan zware bezuinigingen.
David Cameron bezocht gisteren het politiecommissariaat van de West Midlands in Birmingham en deed ook de stad Wolverhampton aan, waar het dinsdagavond eveneens tot rellen gekomen was. Eerder op de dag had hij een vergadering met de Cobra-commissie belegd die in Groot-Brittannië over nationale veiligheid gaat. Na afloop zwoer de conservatieve premier niet alleen hard terug te slaan, hij zei ook alle mogelijke middelen ter beschikking te willen stellen aan de politie. Nadat die eerder met de inzet van rubberkogels had gedreigd, stelt Cameron nu ook het gebruik van het waterkanon in het vooruitzicht.
Cameron maakte ook een harde feitenanalyse: "Er zijn delen van de samenleving die niet enkel gebroken zijn maar ronduit ziek", zei hij op een persconferentie. "Als we kinderen van 12 en 13 jaar oud lachend zien plunderen, als we het wansmakelijke beeld zien van een gewonde jongeman met mensen om hem heen die hem zogenaamd helpen terwijl ze hem beroven, dan is er duidelijk iets ernstig mis met onze samenleving", fulmineerde de premier, verwijzend naar wat de twintigjarige student Mohd Asyraf Raziq Rosli uit Maleisië maandag overkwam. De schokkende beelden gingen via YouTube de wereld rond.
34.000 agenten minder
Maar hoe scherp Camerons woorden ook klonken, en hoezeer het gevoel van nationale eenheid de landelijke politiek tot nu toe overheerst heeft, het gezag van Downing Street, eerder al aangetast door het News of the World-schandaal, dreigt een nieuwe knauw te krijgen.
Ten eerste luidt er kritiek op het feit dat Cameron en het regeringsapparaat pas drie dagen na het begin van de rellen in actie schoten, ten tweede verschijnen de Tory's dezer dagen in verspreide slagorde. Zo vraagt de Londense burgemeester Boris Johnson, die zowel gisteren als eergisteren uitgejouwd werd, Cameron dat hij zijn geplande politiebesparingen zou herzien, terwijl de premier zelf daar niets over wil horen omdat hij anders het begrotingstekort niet teruggedrongen krijgt. Als Downing Street zijn zin krijgt, telt Groot-Brittannië over vier jaar 16.000 agenten minder. Volgens de politie-inspectie zelf zouden zelfs 34.000 banen op de tocht staan.
Ook de oppositionele Labourpartij, die tot dusver niet echt uithaalde naar de regering, eist dat de besparingen ingetrokken worden. Meerdere parlementsleden van Labour gingen bij minister van Binnenlandse Zaken James Brokenshire langs om de eis kracht bij te zetten, en gisteravond kondigde een partijlid aan dat er een fonds in de maak is ter compensatie van de schade. Wel verdedigt Labourleider Ed Milliband de harde aanpak die Cameron beloofd heeft.
Vandaag komt in Westminster het parlement in buitengewone zitting bijeen. Bedoeling is dat, over de partijgrenzen heen, opnieuw een fors signaal wordt uitgestuurd dat de rellen hard zullen worden aangepakt. Toch is het niet uitgesloten dat Cameron daar meteen al onder vuur ligt. Bijvoorbeeld omdat de politie machteloos moest toezien hoe winkels geplunderd of in brand gestoken werden. Voor de erg rechtse Tory's, die wet en orde hoog in het vaandel dragen, is dat bepaald vervelend.
Maar, interpreteert The Economist, de rellen zijn niet alleen een harde dobber voor de regeringspartij. De hele politieke klasse die in de "redelijk onschuldige" jaren 90 tot wasdom kwam, is onervaren met "de donkere kanten van de politiek". Het blad speculeert erop dat de rellen misschien wel Camerons ware zelf zullen openbaren - en dat personage is een stuk minder 'soft' dan de reputatie die hij binnen zijn eigen rangen geniet.
Tory-analisten kwamen eerder al tot de conclusie dat het brede publiek meer begaan is met veiligheid dan met pakweg onderwijs. En ook in Frankrijk, het moet gezegd, effenden de wekenlange rellen van 2005 mee het pad voor de zege van de rechtse Nicolas Sarkozy, twee jaar later.
Sowieso zitten veel Tory's met onverholen spanning te wachten op een nieuw Thatchermoment. In de sociaal woelige jaren 80 slaagde de IJzeren Lady erin maandenlang verzet te bieden tegen de staking van de mijnwerkers. Ze hield het been stijf en brak het verzet.