Harde kritiek topmagistraten komt niet uit de lucht vallen
De speeches van de verschillende topmagistratenaan het begin van het gerechtelijk jaar kwamen hard aan. Maar experts zijn niet verbaasd. 'Ze worden uitgerookt, de rook is ondertussen zo dik en giftig dat het onmogelijk is om nog te blijven zitten.'
De verschillende gerechtshoven in ons land zijn het nieuwe werkjaar met een knal gestart. Overal werden op 1 september niet mis te verstane speeches gehouden, zowat overal met een duidelijke politieke boodschap. Koploper was Antwerpen, waar advocaat-generaal Piet Van Bon de Belgische migratiepolitiek met de grond gelijk maakte. Vlak voor hem had procureur-generaal Yves Liégeois al geponeerd dat de democratie in gevaar is.
De politiek kan die demarches maar matig appreciëren, de juridische wereld des te meer. "Ik was misschien verrast in de zin dat ik niet wist wat ze zouden zeggen", zegt professor grondwettelijk recht Paul Van Orshoven (KU Leuven). "Maar verbaasd dat ze het zeggen ben ik allerminst. Zij zijn degenen die dagelijks met de problemen worden geconfronteerd. Ik ben verheugd dat ze deze prangende sociaalmaatschappelijke zaken aankaarten, dat is hun verantwoordelijkheid."
In het verleden waren de toespraken technischer van aard, valt zijn collega Hendrik Vuye die in Namen doceert hem bij. "De laatste jaren zijn die speeches minder puur juridisch van inslag en worden er meer politieke thema's aangekaart. De toon die ze aanslaan tegenover politici is ook scherper geworden. De Fortiszaak was een keerpunt. Sindsdien zijn er veel meer confrontaties tussen de politiek en de magistratuur. De magistratuur had een regering doen vallen, de verhoudingen zijn sindsdien bitser."
Bits of niet, voor advocaat Hans Rieder komen de sterke verklaringen niets te vroeg. "Iedereen is aan het einde van zijn Latijn, ze zitten op hun tandvlees. Dit is nu eenmaal wat je krijgt wanneer je vaststelt dat iets failliet is. Het democratisch gehalte van ons land gaat iedere dag achteruit. De openbare dienst die recht spreken heet kan niet meer functioneren. Men hongert Justitie echt uit, dan is het niet zo verbazingwekkend dat ze alarm slaan."
Van Orshoven geeft Rieder gelijk. "Neem nu die migratieproblematiek. Die magistraten kunnen niet anders dan vaststellen dat er een paar wielen aan het aflopen zijn. Er gaat tegenwoordig geen week voorbij of problemen met migratie duiken op in het nieuws. Je kan er ook niet naast kijken. We zijn massaal werkkrachten uit Oost-Europa aan het importeren voor de bouw en dat terwijl de Vlaming en de Waal thuis in de zetel tv liggen te kijken."
Het is geen toeval dat in alle uithoeken van ons land tegelijkertijd nagels met koppen geslagen werden", weet Rieder ook. "Ze bevinden zich ook allemaal in dezelfde situatie, ze worden uitgerookt. De rook is ondertussen zo dik en giftig dat het onmogelijk is om nog te blijven zitten. Er is een gebrek aan middelen en aan coördinatie. De rechterarm weet niet wat de linkerarm aan het doen is."
De kritiek dat de magistratuur geen recht van spreken heeft, houdt geen steek voor Van Orshoven. "Zij zijn het net die de maatschappelijke problemen aan de oppervlakte moeten brengen. En dan mag een minister van Justitie daar zeurderig over doen, hij moet voor oplossingen zorgen. De magistratuur moet aanklagen, de politiek moet met oplossingen komen."
Vuye is iets voorzichtiger. "De magistraten doen een beroep op hun vrijheid van meningsuiting. Maar ze doen die uitspraken wel in functie. Ik kan er best mee leven dat ze dat willen doen, maar heel verstandig vind ik het niet. Ze beroepen zich zelf graag en vaak op de scheiding der machten en nu zoeken ze zelf de grens op."