Marc krijgt werk, Mohammed niet

Ze zijn met precies 46.989, de min-25-jarigen die volgens de statistieken van VDAB in februari werkloos waren. Ze zijn ook met 11,8 procent meer dan in februari vorig jaar, en zijn goed voor een vijfde van alle werklozen. Amper één op tien is hoogopgeleid, een kwart is van vreemde origine. "In tijden van crisis vallen jongeren het eerst uit de boot", weet Anneke Ernon van VDAB. "Ze zijn de eersten die worden aangehaald als het goed gaat, maar in moeilijke periodes zijn ze het makkelijkst om af te danken en missen ze de nodige ervaring." Bovendien slabakt de interimsector. Het enige goede nieuws: in het najaar was de stijging nog frappanter.

De Europese Commissie is alvast gealarmeerd door de berichten over torenhoge jeugdwerkloosheid doorheen het continent, en maakte zopas geld vrij voor een aantal maatregelen. Ook Vlaams minister van Werk Philippe Muyters (N-VA) lanceerde een aantal maatregelen om het fenomeen in te dammen, zoals de instapstages, waarbij jongeren ervaring kunnen opdoen. "Ook het aantal IBO's, of opleidingen in het bedrijf, is gestegen. Bedoeling is dat die leiden tot contracten van onbepaalde doel", vertelt Muyters. Ook Europa trekt geld uit Toch pieken de jeugdwerkloosheidscijfers in de steden makkelijk tot 25 procent, en weerklinkt de kritiek dat de maatregelen te lauw en te laat zijn.
"In steden als Gent en Antwer pen worden die stages net daarom structureel ingebed. Maar jongerenwerkloosheid is nu eenmaal conjunctuurgevoelig, en ik creëer de jobs niet zelf. Bovendien: wie kon drie jaar geleden voorspelen dat we vandaag nog midden in de crisis zouden zitten? In 2011 zag het er nog goed uit. Het grootste probleem was toen ook ouderenwerkloosheid, en dat hebben we met succes aangepakt."

Verloren generatie

Toch erkent de minister dat we dreigen een verloren generatie te creëren. "Maar dan heb ik het niet over al die jongeren met een diploma, die door de crisis wat langer moet wachten op een job. Die komen wel terecht. We moeten vooral inzetten op die groep ongekwalificeerde jongeren."
Die kennen ze bij Kras Jeugdwerk, dat in Antwerpen met kwetsbare jongeren werkt. Ook de de verhalen over die moeilijke zoektocht naar werk zijn er bekend. "Los van hun taalvaardigheid blijft de migratieachtergrond vaak hun grootste struikelblok", vertelt Eefje Vervaet, stafmedewerker arbeid. "Of het nu gaat om echte vooroordelen of een gebrek aan vertrouwen: als een werkgever moet kiezen tussen Marc of Mohammed, dan nemen ze liefst geen 'risico'. Die projecten zijn allemaal heel mooi, maar ze zullen weinig uithalen zolang die mentaliteit blijft bestaan. Ik heb zelf nog bij een interimkantoor gewerkt, en 80 procent van mijn klanten wilden geen vreemde namen. Werkgevers zijn hierin heel machtig, en het is soms vechten tegen de bierkaai."
"Ik ben niet zo'n fan van dat idee dat het gaat om allochtonen, afkomst is ondergeschikt. Het gaat om kwalificaties, nagaan wie waar goed in is", reageert Muyters. Hij is dan ook geen voorstander van anoniem solliciteren, zoals zijn federale evenknie Monica De Coninck (sp.a) doorduwt. "Wat moet je dan schrappen? Alleen de naam? Van een cv en woonplaats kan je toch ook van alles afleiden? Nee, zoiets lijkt me niet de juiste weg. Mijn beleid richt zich op talenten en competenties, niet afkomst, geslacht of ouderdom."

Geen computer

Ondertussen groeit het aantal vissen in de vijver vol jonge kortgeschoolden, en daarmee de concurrentie. "Ik merk ook dat velen de weg niet kennen naar arbeidsinstanties, of niet weten hoe ze moeten solliciteren of een cv opstellen. Als je uit een kansarm milieu komt, dan krijg je zo'n dingen niet altijd mee", zegt Vervaet, die hierin een rol ziet voor het onderwijs. "Soms hebben ze thuis geen computer - werkgevers geloven dat vaak niet, maar het is de realiteit - dus zien ze hun mails te laat. Werkgevers interpreteren dat al eens als ongeïnteresseerd. Of gedrag wordt door de culturele verschillen fout geïnterpreteerd. Zo wordt enthousiasme soms ingeschat als agressief. Op die manier stapel je makkelijk slechte ervaringen op."
Bij de jongeren die maar niet aan de bak geraken, bespeurt Vervaet immens veel frustratie en onbegrip. "Ze botsen telkens tegen diezelfde muur, en worden daar razend van, waardoor ze net weer dat stereotiepe gedrag bevestigen. Uiteindelijk riskeren ze te vervallen in een fatalistische houding, of geven ze simpelweg op. Ondertussen wordt de illegale economie alleen maar aantrekkelijker. Ze hebben toch het gevoel dat ze nog weinig te verliezen hebben."