De grondstroom als exportproduct

Vlamingen, inmiddels vertrouwd met het migratiediscours van de N-VA, zullen zich geen buil vallen aan het opiniestuk dat voorzitter Bart De Wever gisteren publiceerde op de site van de Nederlandse krant NRC. "De terreurdreiging zet de samenleving onder hoogspanning", schrijft De Wever, naar aanleiding van de stembusoverwinning van het Franse Front National. "En er heerst een existentieel onbehagen: kan Europa dit wel aan? Materieel, maar ook cultureel? De zware prijs die we daarvoor betalen, is onze eroderende tolerantie."

Niet de boodschap verrast, wel het medium: een Nederlandse krant. Niet voor het eerst recentelijk zoekt Bart De Wever het Europese podium op. Dat doen Belgische politieke leiders die zich intellectueel vervelen wel vaker, maar hier lijkt meer aan de hand. Overigens: werk genoeg met de centrum-rechtse coalities in Antwerpen, Vlaanderen en België.

Toch vond De Wever het nuttig om al meteen na de zege van Marine Le Pen in de eerste regionale stemronde een pittig persbericht uit te sturen. Eerder stuurde hij ook al een brief aan alle conservatieve, liberale en christendemocratische partijleiders in de EU om een strenger migratiebeleid te bepleiten. En liet hij zich opmerken op visite bij de Britse premier David Cameron. Of laat hij geen interview onbenut om een pijl op de Duitse bondskanselier Merkel te richten. Die zou inmiddels allang 'ontslagen' en 'politiek dood' moeten zijn, luidens de voorspelling van De Wever in deze krant een maand geleden.

Vanwaar die Europese missioneringsdrang? "De vluchtelingencrisis zet veel in beweging", legt woordvoerder Joachim Pohlmann uit. "In veel landen groeit de frustratie omdat de instrumenten voor een goede migratiepolitiek - grenscontrole enzovoort - aan de EU uitbesteed zijn. Om beter beleid te krijgen, moet Europa dus kantelen. Daartoe proberen wij het draagvlak te vergroten."

Europese fractie frustreert N-VA

Er is ook het grotere plaatje. In het Europees Parlement maakt de N-VA deel uit van de conservatieve ECR-fractie. Dat is nu al de derde grootste fractie in het halfrond, na de christendemocraten en de socialisten, maar voor de liberalen. Toch kan de ECR amper wegen op het beleid, omdat de fractie, behalve met N-VA en de Britse Conservatieven vooral met nogal wispelturige recht-populistische partijen gevuld is. Bart De Wever kan dan wel hoge ogen gooien in NRC, officieel zijn zijn enige politieke partners in Nederland de kleine religieuze partijtjes ChristenUnie en SGP. Dat frustreert.

Binnen N-VA leeft de droom om van de conservatieve stroming een derde groot machtsblok in de Europese instellingen te maken, naast christendemocraten en socialisten. Een formatie die de traditionele Grosse Koalition van de andere twee onder druk zet, en zich onderscheidt met een meer 'realistische', zeg maar kritische kijk op Europa. Europees parlementslid Sander Loones: "Het Vlaamse recept van N-VA kan perfect overgeplant worden op de EU. Door het ongenoegen over de bestaande politiek niet aan extreemrechts over te laten, maar concrete oplossingen aan te bieden, hebben wij de democratie kunnen verbreden in Vlaanderen. Hetzelfde is in Europa nodig. Ook daar is een groot gat tussen het type leiderschap van de traditionele partijen dat niet achterom kijkt naar de bevolking, en extreemrechts dat het ongenoegen capteert zonder oplossingen. Onze realistische aanpak kan dat gat vullen."

Noem het het exporteren van de grondstroom: het rechts-conservatieve draagvlak waar N-VA in Vlaanderen succesvol op surft, is ook elders in Europa aanwezig. Kan je die stemmen in één blok verenigen, dan kom je veel verder dan de ECR nu staat. Van Les Républicains van Sarkozy tot Fidesz van Viktor Orban in Hongarije: aan rechts-conservatieven geen gebrek. Alleen is het voor de ECR-conservatieven lastig om een band te slaan met partijen die vastzitten in andere Europese formaties. Vandaar dat Bart De Wever weleens een bloemetje gooit naar 'deftige conservatieven' als de Beierse CSU of de Nederlandse liberale VVD. Dit soort partijen moet de eigen machtsblokken, en dus Europa, doen 'kantelen'.

Slanker Europa

Een echte hertekening van het Europese partijlandschap waarbij de Conservatieven loszittende brokken liberalen of EVP'ers opslorpen, zit er voorlopig niet in. De Europese VVD-voorman Hans Van Baalen bijvoorbeeld is verkozen tot voorzitter van de Europese Liberalen. Die blijft dus nog wel even zitten. En ook het zo heterogene EVP-blok blijft uiteindelijk toch altijd weer aan elkaar gehecht, met de macht als bindmiddel. Op het beleid van de Hongaarse premier Viktor Orban kwam wel wat intern gemompel, maar onder druk kwam diens positie "in de familie" nooit. Omdat de prijs - verlies van de grootste machtspositie in de EU - te groot is.

De Britse Conservatieven zijn de vaste, dominante partner op de N-VA-tandem die een slanker, hervormd Europa eist. "In Frankrijk heb je Le Pen, in Nederland Wilders", zegt Derk-Jan Eppink , die Cameron en De Wever ooit bij elkaar bracht. "Dat plaatst de hele brexit-discussie in een ander daglicht. De vraag om hervormingen gaat niet meer om het charmeren van wat norse Britten, maar om de overlevingskansen van de EU zelf. Als Le Pen ook echt president zou worden - en die kans bestaat - is het voorbij met de euro en met Schengen, en eigenlijk met de hele Europese constructie. Dat besef daagt in vele Europese hoofdkwartieren, maar vele partijen zitten vast in de voorbijgestreefde constructie van 'almaar meer Europa'. De tijd dringt dus, vandaar de aandrang van De Wever."