Eerst tanden poetsen, dan teken zoeken

Muggen, processierupsen, vlooien... Insecten genoeg die een kamp grondig kunnen verstoren. Vraag het de scouts van Lint maar. Hun kampplaats in de buurt van Mechelen werd dit weekend overspoeld door vlooien. De bijtgrage beestjes gingen zo fel te keer dat de leiding het kamp moest afblazen. Veel meer dan wat jeuk en een paar rode vlekken houden de getroffen scouts daar niet aan over. Dat is bij teken wel anders. Die spinachtige insecten kunnen de borellia-bacterie op hun slachtoffer overbrengen, wat dan weer tot de ziekte van Lyme kan leiden.

Die ziekte en de gevolgen ervan krijgen de jongste jaren meer aandacht en dus maken teken steeds vaker deel uit van de dagelijkse kamproutine. "Elke avond onderwerpen we elk van onze 180 leden aan een grondige inspectie", zegt Marijke Hooyberghs. Zij is met de Chiro-meisjes van Loenhout sinds 1 juli op kamp in het Limburgse Opoeteren. Sinds het begin van hun kamp hebben de dagelijkse controles al meer dan dertig tekenbeten opgeleverd. Die worden stuk voor stuk op de persoonlijke fiche van elk gebeten kind genoteerd. Met datum en exacte locatie van de beet zodat de ouders na het kamp in de gaten kunnen houden of er geen rode kring rond het wondje ontstaat. Dat kan immers op de ziekte van Lyme wijzen.

Geen paniek

Een aanpak volgens het boekje en dat is geen toeval. Jeugdbewegingen besteden steeds meer aandacht aan het tekenprobleem. Zowel Chirojeugd Vlaanderen als Scouts en Gidsen Vlaanderen hebben alle lokale afdelingen dit voorjaar nog eens uitdrukkelijk gewezen op het gevaar.

"Alle 12.000 leiders en leidsters kregen vlak voor de kampperiode een nieuwsbrief waarin we nog eens hebben opgelijst waar je in tekengebied op moet letten", zegt Jan Van Reusel, woordvoerder van Scouts Vlaanderen. "Moeilijk is dat eigenlijk niet. Wanneer kinderen in een bos of in lang gras spelen moeten ze daarna op de aanwezigheid van teken worden gecontroleerd. Bij de jongste kinderen gebeurt dat door de leiding, de oudere groepen kunnen zichzelf en elkaar controleren."

Er mogen dan al meer teken zijn, Van Reusel wil de situatie ook niet dramatiseren. "Het heeft geen zin paniekerig te doen. Die dagelijkse controle hoeft ook geen strenge medische inspectie te worden. Eerder een goede gewoonte. Net zoals tandenpoetsen."

Geen verboden gebied

Dat de jeugdbewegingen steeds vaker teken tegen het lijf lopen hoeft niet te verbazen. Hoewel er geen officiële cijfers zijn, gaan experts ervan uit dat de tekenpopulatie in ons land in stijgende lijn gaat. De schuldigen daarvoor? De zachte winters en het betere bosbeheer. Teken hebben het niet zo voor de kou. Wanneer het kwik fors onder nul duikt is dat goed voor een decimering van de populatie. Alleen laat die strenge winter nu al een paar jaar op zich wachten.

En onze bossen zijn tegenwoordig niet alleen veel diverser, er lopen ook meer reeën en everzwijnen rond. De ideale gastheren voor teken in afwachting van een passage van een of andere jeugdbeweging in hun bos.

In een poging de tekenpopulatie beter in beeld te brengen lanceerde het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid onlangs de website tekennet.be. Wie een tekenbeet oploopt geeft de locatie waar dat gebeurde in op de site. Het resultaat is een kaart van België waarop je aan de hand van kleurcodes kan zien waar veel of weinig gebeten wordt.

Is het dan een goed idee om als jeugdbeweging die kaart te checken in je zoektocht naar een geschikte kampplaats? "Neen", vinden ze bij zowel Chiro als scouts. "We weten dat teken vaker voorkomen in bosrijke natuurgebieden. Maar laat dat nu net de leukste plekken zijn om op kamp te gaan. Waarom zouden we die nu plots tot verboden gebied uitroepen?"

Ook de Chiro-meisjes van Loenhout zijn niet van plan om teken hun bestemming te laten bepalen. "Dat kan ook praktisch niet. We moeten onze kampplaats drie jaar op voorhand reserveren. Een andere plaats kiezen omdat er plots teken opduiken kan gewoon niet."