Gevolgd tot in de lucht
In de jacht op vertrekkende Syriëstrijders wil Gilles de Kerchove, coördinator antiterrorisme van de Europese Unie, met hoogdringendheid inkijk in al onze vlieggegevens. 'Een inbreuk op de privacy? De Amerikaanse veiligheidsdiensten gebruiken die gegevens ook, met succes.'
Wie betaalt uw vliegticket? Wordt het cash betaald of met de kredietkaart? Wie zijn uw medereizigers? Op welke plaats in het vliegtuig zit u? Volgens Gilles de Kerchove is alle informatie nuttig in de strijd tegen Europese Syriëstrijders.
Luchtvaartmaatschappijen beschikken via boekingen over deze informatie - het zogeheten Passenger Name Record (PNR) -maar gebruiken ze omwille van de privacy enkel intern. De topman contraterrorisme van de Europese Unie wil die gegevens nu in handen krijgen.
Hij zegt dat onze politie- en veiligheidsdiensten aan die PNR-gegevens bepaalde criteria kunnen koppelen. "Vanaf dan wordt het PNR een middel om een knipperlicht te doen branden als mensen met verdacht gedrag het vliegtuig willen nemen."
"Dat heeft geen enkele juridische consequentie", beklemtoont De Kerchove. "Het is enkel zeggen: van de 150 passagiers die nu op die Boeing stappen, moeten we er vijf beter onderzoeken. Eenvoudigweg omdat ze voldoen aan bepaalde criteria. Het kan nog altijd dat die vijf gewoon op vakantie vertrekken naar Turkije in plaats van te gaan vechten in Syrië. Maar ze zijn dan alvast beter gescreend."
Over de criteria wil De Kerchove, een Belg die al sinds 2007 Europees hoofd terrorismebestrijding is, niet veel kwijt. "We weten dat veel van de Europese kandidaten voor de jihad niet afreizen uit het land waar ze wonen. Ze vertrekken doorgaans uit een buurland. Dat kan dus één van de criteria zijn." Hij noemt het wel logisch dat de criteria niets te maken mogen hebben met etniciteit, religie en politieke overtuiging.
"Absolute flauwekul", zegt het Nederlandse EU-parlementslid Sophie in 't Veld (D66) over het argument dat passagiersgegevens moeten worden vrijgegeven in de problematiek van Europese Syriëstrijders.
Fout debat
"Het is een kletsargument, morele chantage zelfs. Er is geen enkele reden waarom je van alle reizigers die gegevens moet hebben. Wat met de bescherming van de democratie? Ze willen die gegevens gewoon hebben, ik weet niet waarom. Alsof het een obsessie is. De Europese Commissie heeft intussen zelfs al op een slinkse manier 50 miljoen euro uitgetrokken voor het systeem. Terwijl het parlement nochtans duidelijk heeft gezegd: we willen dat niét."
Hoewel De Kerchove net als Europees president Herman Van Rompuy,het slachtoffer werd van de afluisterpraktijken van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA, noemt hij het debat over het verlies van burgerlijke vrijheden een fout debat.
"Ik ben voor de bescherming van het privéleven. Zo ben ik ook een voorstander van een Europese ISO-norm voor technologie, die een minimale impact heeft op de privacy. Maar ik vind wel dat je het vrijgeven van die persoonsgegevens en de strijd tegen het terrorisme met elkaar kunt verzoenen."
Beter beeld
Volgens De Kerchove moet er alvast dringend een tandje bij worden gestoken om een beter kwalitatief en kwantitatief beeld te krijgen van de Europeanen die in Syrië (gaan) vechten. "Momenteel zijn er uit Europa zeker 2.000 personen naar Syrië vertrokken. Misschien zelfs meer, want veel van die mensen zijn niet gekend door politie en veiligheidsdiensten.
"We schatten ook dat een vierde al is teruggekeerd. Ook daarom is het belangrijk dat we een beter zicht krijgen op de toestand."