'De echte criminelen zitten in Rome'

Het grote spandoek in de haven van Lampedusa laat weinig aan de verbeelding over: 'Als jullie komaf willen maken met de doden op zee, leg dan maar een boot in tussen Rome en Libië.' Hoewel het onduidelijk is in hoeverre dit weinig realistische voorstel gesteund wordt door een meerderheid op het eiland, is het opvallend dat de bevolking inzit met het lot van de bootvluchtelingen. Een euro hier, wat fruit daar: de migranten die de overtocht overleven en die zich - hoewel dit verboden is - ook buiten het opvangkamp wagen, kunnen op opvallend veel begrip rekenen.

"En laat dit begrip nu net in schril contrast staan met de houding in de rest van Italië - ook bij de politieke klasse - waar men niet bepaald staat te springen om nog meer gelukszoekers op te vangen. Vanuit de redenering dat dit een Europees probleem is en dat Europa het moet oplossen. Waarbij je tot de even merkwaardige als paradoxale vaststelling komt dat net de Italianen op dit eilandje, die dagelijks met de gevolgen van migratie geconfronteerd worden, daar behoorlijk pragmatisch mee omgaan. Terwijl de rest van het land, waar de problematiek minder zichtbaar is, eerder voor een harde aanpak van migratie te vinden is.

"Gemiddeld zien we hier elke maand zowat 50 boten aankomen, telkens goed voor 100 tot 200 vluchtelingen. Tenminste, dat zijn de gelukkigen die het halen", vertelt Luigi Albero, een visser. "Velen beseffen amper waar ze zijn."

Sinds kort maakt een strengere migratiewetgeving het in Italië ook strafbaar om migranten die niet in levensgevaar zijn actief te helpen. "Dat maakt voor de mensen hier geen verschil. Als wij een boot in moeilijkheden zien, dan bellen we meteen de kustwacht. Zien we mensen in het water, dan proberen we hen zelf te redden. Als mensen hulp nodig hebben, dan denken we daar niet bij na, al zal ik niet ontkennen dat die massale toestroom van bootvluchtelingen niet altijd op gejuich onthaald wordt door wie hier zijn brood verdient met het toerisme. Niet dat we hier dagelijks lijken aantreffen op het strand, de tragedies spelen zich doorgaans iets verder op zee af, al heb ik zelf natuurlijk wel al eens lijken op het strand gevonden. Dat zijn beelden die voor eeuwig op je netvlies gebrand staan."

Toch lijken, een week na de grootste tragedie ooit voor de kust van Lampedusa, het begrip en medelijden op het eiland stilaan plaats te maken voor woede tegen de regering in Rome. "Waarom moeten wij hier de problemen van Italië en Europa oplossen?", vraagt Giacomo Sferlazzo van het actiecomité Askavusa zich af. "De Italiaanse regering raapt miljoenen euro's Europees geld voor de opvang en begeleiding van de bootvluchtelingen, maar kijk hier maar eens rond: het zijn de ngo's, de actiecomités die hen helpen met voedsel en kledij, die voor psychologische bijstand zorgen. Met geld uit onze eigen zak. En wat gebeurt er dan eigenlijk met het geld dat Europa ter beschikking stelt? En waarom weigert de politie hier de nalatigheid van de kustwacht te onderzoeken? De échte criminelen, die zitten in Rome."