Middeleeuws maar immens populair bij jihadisten
Onthoofding is onder jihadisten een geliefkoosd executiemiddel. Ook anno 2014, wanneer veel minder middeleeuwse methodes voorhanden zijn. 'IS-aanhangers nemen de Koran letterlijk.'
Het is niet voor het eerst dat gruweldaden zoals die van de onthoofding van James Foley opduiken. Toen in Nederland in 2004 Theo Van Gogh werd onthoofd, trof de Volkskrant op een cd-rom van dader Mohammed B, 28 verschillende onthoofdingen aan.
Er waren Amerikanen bij, maar ook de hoofden van Russische soldaten en Irakezen die samenwerkten met het Amerikaanse leger, rolden in die filmpjes.
De onthoofdingen op de cd-rom van Mohammed B,. die zelf ook had geprobeerd de keel van Van Gogh met een kapmes door te snijden, verliepen volgens eenzelfde stramien. De dader stond naast het, veelal in een oranje overall gestoken, slachtoffer. De keel werd doorgesneden, terwijl de daders luid Allahu Akbar (God is groot) schreeuwden. Het hoofd werd in de lucht gehouden en vervolgens bij de handen op het lichaam van het slachtoffer geplaatst, alsof de daders wilden laten zien dat het geen trucage is.
De oranje kleding, waarin ook Foley was gehesen, zou een verwijzing zijn naar gevangenen op Guantanamo Bay. In de Foley-video die dinsdag op YouTube werd gezet, is zijn hoofd op zijn romp gedrapeerd.
Waarom gebruiken moderne jihadisten, die de beschikking over geavanceerde wapens, deze middeleeuwse executiemethode? "Allereerst om te shockeren, de vijand te intimideren", zegt Erin Marie Saltman van de Quilliam Foundation, een Britse denktank voor contraterrorisme. "Vijanden van IS weten wat voor gruwelijke dood ze te wachten staat als ze worden gepakt."
Ook islamoloog Joas Wagemakers van de Radboud Universiteit Nijmegen denkt dat IS-strijders vooral willen laten zien "dat ze nergens voor terugdeinzen". Met opzet wordt een executiemethode gehanteerd, waarvan vrijwel iedereen in het Westen gruwt.
Gewenning
In eerste instantie is het terroristische propaganda. De religieuze rechtvaardiging is bijzaak, maar kan jongeren in het Westen wel beïnvloeden. Wagemakers pakt er de Koran bij, soera of hoofdstuk 8. "Daar staat dat God moslims opdraagt op de nekken te slaan. Dat gaat duidelijk over een oorlogssituatie waarin moslims een minderheid vormen."
Die soera wordt "gemanipuleerd en gebruikt als religieuze legitimering", zegt Saltman. In de tijd van de profeet Mohammed werd gestreden met zwaarden. Wagemakers: "IS-aanhangers nemen de Koran letterlijk en vertalen die naar het nu."
Daar komt volgens hem nog bij dat het zien van veel geweld immuniseert. Arabische media tonen veel gruwelijker foto's dan de westerse. "Als in het huis van een Nederlandse moslimjongere de tv vaak op Arabische zenders staat, raakt hij gewend aan bloederige beelden." Dan schrikt hij niet van een afgehakt hoofd.
Het koppensnellen kan voor IS-sympathisanten ook een symbool zijn, waarmee ze zich kunnen afzetten tegen het Westen. Het laat zien dat ze zich niets aantrekken van de westerse cultuur, gevoeligheden en morele sentimenten. Ze benadrukken zo hun 'anders-zijn'.