'De politie zit met een probleem'

Het Comité P onderzoekt of Zouzou Ben Chika, de acteur van Bevergem, correct is behandeld tijdens een fouillering in Gent zondagmiddag. Ben Chikha werd staande gehouden door een patrouille in een anoniem voertuig, die vond dat de acteur zich verdacht gedroeg. Hij zou volgens de Gentse politie "in voertuigen hebben gekeken" en er met zijn regenjas, kap en rugzak verdacht hebben uitgezien. Volgens Ben Chikha verliep de interventie hardhandig en respectloos.

Het is het zoveelste incident in korte tijd tussen de politie en (jonge) mannen met een donkerdere huidskleur. Begin deze maand werd jihadexpert Montasser AlDe'emeh in Brussel tegengehouden toen hij beelden maakte van veiligheidsposten. In Kortrijk werden enkele tieners onzacht tegen de grond gewerkt omdat de politie dacht dat ze een fiets wilde stelen. Een Antwerpse student werd met veel machtsvertoon gearresteerd omdat hij vanop een netwerkevenement een veel doorzichtiger dan gewaagd mopje maakte op Twitter. Het zijn maar enkele voorbeelden.

Doelgerichter werken

Volgens de politie is er nochtans geen sprake van doelbewuste etnische profilering, herhaalt woordvoerder van de federale politie Peter De Waele de verklaring die de afgelopen weken al vaker werd gegeven. "Niemand bij ons geeft of krijgt de opdracht om een bepaalde doelgroep meer te controleren", zegt hij met klem. "Het is wel logisch dat als je verdachten zoekt, mensen die erop lijken meer kans maken op een controle dan anderen. Maar ook dan blijft het criterium: gedraagt de persoon in kwestie zich verdacht?"

Criminoloog en hoogleraar aan de UGent Brice De Ruyver is ervan overtuigd dat de politie zich effectief niet bezondigt aan etnisch profileren. "Maar de onderwerpen van de incidenten ervaren dat wél zo. En dan heb je als politie toch een probleem."

Voor De Ruyver is het dan ook zonneklaar hoe de politie moet omgaan met het dilemma tussen ingrijpen en zo impliciet toegeven dat er fouten gemaakt zijn, ofwel voet bij stuk houden met het risico dat er incidenten zullen blijven komen. "Dit kan de politie niet zomaar laten passeren. Laat je dit op zijn beloop, dan riskeer je een voedingsbodem voor radicalisering te creëren", zegt de professor.

Zijn tips: geef betere en duidelijke instructies aan de agenten op straat en zorg dat de korpsleiding mee de straat opgaat zodat ze meer voeling heeft met de problematiek. "Agenten worden nu de straat op gestuurd met een minimum aan info. Ze worden geacht alert te zijn voor alles wat verdacht is. Maar hoe moeten ze dat omzetten in concrete daden? Niet iedereen die bepaalde kenmerken vertoont is immers verdacht. Daarbij kunnen zij best wat ondersteuning gebruiken. Om te beginnen van hun superieuren: die dragen een grote verantwoordelijkheid."

Docente criminologie Sofie De Kimpe (VUB) gelooft in tegenstelling tot De Ruyver wel degelijk dat er sprake is van etnische profilering en beroept zich daarvoor op internationaal onderzoek. "Daaruit blijkt dat er altijd een minderheidsgroep is die wordt geviseerd. Waarom zouden wij de uitzondering op de regel zijn? Al mogen we natuurlijk niet iedere agent over dezelfde kam scheren."

Ook voor maatregelen verwijst zij naar het buitenland. "In Schotland merkten ze dat het de laagste sociale klasse was die systematisch werd geviseerd. Dat konden ze doen dankzij de registratie van iedere identiteitscontrole. Als je bijhoudt wie wanneer en waarom wordt gecontroleerd, kun je zulke patronen ontdekken. Maar het heeft ook voordelen voor de politie: met zulke informatie kan ze veel doelgerichter werken."

En wat vindt de politie daarvan? "Het zou dom zijn om niet alle elementen ter verbetering te bekijken", geeft De Waele aan. "Maar vooralsnog is niet door een objectieve instantie bewezen dat er iets fout gelopen is. Ik zou de burger om begrip willen vragen. Wij zijn op zoek naar mensen die hun eigen dood niet vrezen en van plan zijn om een hoop onschuldige mensen te doden. Dat is absoluut niet evident."