'Investeringen in veiligheid moeten omhoog'
De aanslag in Brussel roept vragen op over de middelen die de regering-Michel vrijmaakt voor de veiligheidsdiensten. 'Het wordt tijd dat die meer investeert in veiligheid', zegt professor Herman Matthijs (VUB) aan de vooravond van de begrotingsgesprekken. Niemand weet waar dat geld vandaan moet komen.
Zelfs de bloederige aanslagen in Brussel kunnen een rationele binnenlandminister Jan Jambon (N-VA) niet op andere gedachten brengen. "Drie weken geleden waren we het allemaal eens over het budget dat naar de veiligheidsdiensten gaat. Ik zie geen enkele reden om daar nu op terug te komen."
Een uitnodiging van premier Charles Michel (MR) hadden ze gisteravond nog niet gekregen, maar de federale ministers hielden er wel rekening mee dat de begrotingsgesprekken vandaag zouden kunnen hervatten. In de nasleep van de aanslagen verdween het gat in de begroting naar de achtergrond, maar een week later is het tijd om de draad weer op te pikken. "Elke week uitstel is een week minder om structurele maatregelen te treffen die in het budget voor 2016 een verschil kunnen maken", klinkt het in de Wetstraat.
Verschuiving
De vraag is of de aanslagen een impact zullen hebben op de begroting. Na de aanslagen in Parijs beslisten de coalitiepartijen om 400 miljoen euro extra in te zetten voor veiligheid. Dat is een gemeenschappelijke pot waaruit zowel Defensie, Justitie als de politie kunnen putten. Voor Jambon volstaat dat.
Volgens begrotingsexpert Herman Matthijs (VUB), gespecialiseerd in inlichtingendiensten, is er meer nodig. "Het grootste probleem is dat de federale regering jarenlang heeft bespaard op investeringskredieten, omdat dat nu eenmaal politiek het makkelijkst gaat. Het resultaat is dat er op dit moment maar 5 procent van alle veiligheidsbudgetten naar investeringen gaat, terwijl dat toch minstens 15 procent zou moeten zijn. Ter illustratie: van de 300 miljoen euro die naar de gerechtelijke politie gaat, vloeit bijna alles naar personeelskosten en nog geen 15 miljoen euro naar investeringen."
Het is een raadsel waar de regering-Michel die investeringsbudgetten moet halen. Een verschuiving binnen het veiligheidsbudget - van personeel naar investeringen - is haast niet mogelijk, aangezien de komende jaren nog extra agenten worden aangenomen. Ook een verschuiving op begrotingsniveau - bijvoorbeeld van sociale zekerheid naar veiligheid - is politiek geen optie. Dat zou CD&V niet toestaan. Een derde optie, een verhoging van de belastingen, al evenmin. Dat zouden Open Vld en N-VA niet zien zitten.
Op veel medelijden uit Europa hoeven we ook al niet te rekenen. Volgens de onderhandelaars zal Europa niet plotseling toegeeflijker worden voor de Belgische rekenkunde. Wel wordt de 400 miljoen euro als eenmalig en uitzonderlijk beschouwd, waardoor een deel van dat bedrag allicht buiten de begroting mag worden gehouden.
Maar zelfs als de begroting op papier in orde is, neemt dat niet weg dat het geld nog steeds betaald moet worden. Intussen zou de economische schade van de aanslagen de 400 miljoen euro al hebben overschreden.
Het resultaat is dat het probleem van de investeringsmiddelen niet zomaar kan worden opgelost. Vandaar dat deze regering volgens Matthijs op zoek moet naar een meer haalbare optie: een hervorming van de veiligheidsdiensten. "Door de veiligheidsdiensten te centraliseren onder een nationale terrorismecoördinator, zoals in Nederland of de Verenigde Staten, kunnen we al veel besparen."
Intussen benadrukt minister Jambon dat er wel degelijk investeringen gebeuren op veiligheidsniveau, zoals de aankoop van nieuwe software en materiaal. "Maar je mag niet vergeten dat veiligheid in eerste plaats door mensen wordt gegarandeerd. Zonder agenten heeft nieuw materiaal weinig zin."