De toekomst van de stad uit het verleden

De overkapping van de Antwerpse ring is een heet hangijzer. Het thema, dat door Ringland opnieuw op de agenda werd geplaatst, is kort voor de verkiezingen niet meer weg te slaan uit de actualiteit. Ringland kreeg intussen de steun van een grote groep professoren, onder wie transporteconomen, politicologen en sociologen, maar ook van milieuorganisaties, stadsplanners, economen, mensen uit de culturele sector, en van een groep artsen die waarschuwen voor de nefaste impact van de huidige ring op de gezondheid van de stadsbewoners. Groen schaarde zich van bij het begin achter de overkapping, en intussen springen ook de andere partijen een voor een op de kar (al zijn er die het 'Valentijnsakkoord' en het BAM-tracé nog niet kunnen loslaten). De belangstelling voor het evenement dat Ringland gisteren hield om het project voor te stellen aan de bevolking en de pers, toont dat de publieke opinie klaar is voor een overkapping.

Hoe is Ringland erin geslaagd om de aandacht van de media te trekken en om zowel de publieke opinie als de meerderheid van de politieke partijen te overtuigen van de noodzaak van de overkapping? Ze zijn erin geslaagd om de stad uit het verleden en de stad van de toekomst samen te brengen. Enerzijds sluit Ringland naadloos aan bij het actuele debat over het belang van leefbare steden. De gezondheid van de stadsbewoners, de uitbouw van een duurzame mobiliteit en het inplanten van grote groene zones zijn de belangrijkste ingrediënten van hun project, waarmee ze beleidsmakers, stadsplanners, artsen en transporteconomen wisten te overtuigen. Anderzijds knopen ze aan bij de stad uit het verleden, door de emotionele band van de stadsbewoners met de stedelijke ruimte te herstellen.

Misplaatste melancholie?

De Antwerpse ringruimte deed, in haar gedaante van Brialmontomwalling, vanaf eind 19de eeuw tot kort voor de aanleg van de ring dienst als een officieuze publieke groenzone. Stadsbewoners ontvluchtten het stadscentrum en gingen er wandelen, vissen en spelen met hun kinderen. De herinneringen van bewoners aan hun beleving van de ringruimte weerspiegelen het belang van een emotionele band tussen de stad en haar bewoners. Tijdens de pragmatische jaren zestig, toen de Antwerpse ring werd omgevormd tot een verkeersmachine, werd steeds geargumenteerd dat emotionele argumenten de vooruitgang niet in de weg mochten staan. Voorstanders van het beschermen van stedelijk groen en het creëren van autoluwe zones kregen steevast het verwijt dat ze zich lieten leiden door 'misplaatste melancholie naar de stad van de paardentram'.

Intussen is het duidelijk dat de relatie tussen de stad en haar bewoners niet gekenmerkt wordt door rationaliteit (wat de tegenstand tegen het BAM-tracé illustreerde). Leefbaarheid impliceert net een band tussen de stad en de stedelingen. Het project van Ringland, waarin trams, fietsers en voetgangers het stadsbeeld overheersen, verbeeldt dus geen hang naar het verleden, maar toont een door de geschiedenis geïnspireerde visie op de stad van de toekomst. Ringland is een project dat mensen samenbrengt, dat hen de kans geeft om mee te denken over de stad van de toekomst, dat hen opnieuw toelaat om een emotionele band op te bouwen met de stad.

Met het overkappingsproject is men erin geslaagd de band tussen de stad en stedeling uit het verleden te combineren met een vooruitstrevende toekomstvisie. Waarom zou men nog voor het BAM-tracé kiezen, nu er een alternatief is dat wél gedragen wordt door de publieke opinie en de meeste politieke partijen, en dat wél getuigt van een visie op de leefbaarheid van de stad van de toekomst. De tijd is rijp om de Antwerpse ringruimte, na een groen verleden, een groene toekomst te geven.