Grieken onder vuur wegens schending mensenrechten

Belgische ngo’s vragen om geen asielzoekers naar EU-lid Griekenland te sturen

Griekenland is al van verschillende kanten onder vuur genomen wegens de onmenselijke behandeling van vluchtelingen en het feit dat velen van hen worden teruggestuurd naar landen waar ze gevaar lopen. Asielzoekers hebben in de zuidelijke EU-lidstaat zo goed als geen recht op bescherming en zelfs protest van de UNHCR, het vluchtelingenagentschap van de Verenigde Naties, legt Athene gewoon naast zich neer.

Er komt de jongste tijd heel veel nieuws uit Griekenland, maar zo goed als nooit is dat positief.

Op het vlak van mensenrechten en bescherming van asielzoekers hebben verschillende Belgische organisaties nu de handen in elkaar geslagen. Ze eisen van de eigen regering en van die van alle andere EU-lidstaten de onmiddellijke stopzetting van de overbrenging van asielzoekers naar Griekenland. Van Athene wordt anderzijds gevraagd om eindelijk en snel werk te maken van een afdoende wettelijke bescherming van de rechten van vluchtelingen, asielzoekers en migranten.

De organisaties die gisteren een gemeenschappelijke persconferentie hielden stellen vast dat ondanks ernstige bezorgdheden en regelmatige protesten naar aanleiding van het optreden van de Griekse overheid, Europese landen (waaronder België) toch asielzoekers en migranten naar Griekenland blijven terugsturen. Zo staat in een recent rapport van Amnesty International duidelijk te lezen dat asielzoekers die naar Griekenland zijn uitgewezen slachtoffer werden van verschillende mensenrechtenschendingen.

Amnesty heeft daar uitgebreid onderzoek naar gedaan en besluit dat de Griekse autoriteiten er niet in slagen te voorzien in een eerlijke en toegankelijke asielprocedure. Van de 20.000 asielaanvragen die in de eerste zeven maanden van 2009 werden onderzocht, werd slechts in twintig dossiers asiel toegekend. Amnesty onderstreept: “Twintig, een ontstellend cijfer.”

Ondanks bewijzen van ernstige mensenrechtenschendingen, werden in de eerste tien maanden van vorig jaar 995 asielzoekers naar Griekenland gebracht door landen als België, Oostenrijk, Denemarken, Nederland en Zwitserland. Dat gebeurt op basis van de Dublin Verordening, die bepaalt welke lidstaat verantwoordelijk is voor de behandeling van een asielaanvraag in de Unie. De algemene regel zegt dat asielzoekers moeten worden teruggebracht naar het eerste land waar ze aankwamen op het grondgebied van de EU. Alle EU-leden zijn gebonden door deze verordening, die ook geldt voor Zwitserland, Noorwegen en IJsland.

Nu echter keer op keer wordt vastgesteld dat Griekenland op dat vlak in de fout gaat (er zijn zelfs gevallen bekend dat Athene mensen de grens met Turkije overzet, waar de situatie nog veel erger is) hebben de ngo’s beslist zich met een noodkreet tot de Belgische overheid te richten.

Die werd op de persconferentie verwoord door Victoria Banti-Markouti, onderzoekster voor Amnesty in Griekenland en auteur van een rapport over transfers van asielzoekers naar dat EU-land. Zij heeft haar studie gebaseerd op veldonderzoek en interviews met asielzoekers die door andere EU-landen - ook België - naar Griekenland zijn teruggestuurd. Wat België betreft blijkt uit cijfers van de Dienst Vreemdelingenzaken dat ons land tussen januari 2009 en november van vorig jaar 89 asielzoekers aan Griekenland heeft overgedragen.

“Er zijn de voortdurende pesterijen van politie en administratie”, zegt Victoria Banti-Markouti. “De procedures slepen maanden aan, het is de Griekse politie die het hele domein asielrecht in handen heeft en daar zijn geen speciale overheidsinstanties voor, er is geen officiële rechtsbijstand, alleen de ngo’s hebben een systeem van pro-Deoadvocaten, bij afwijzing bestaat er geen recht op beroep, en asielzoekers hebben onvoldoende toegang tot juridische bijstand, tolken en andere noodzakelijke informatie. Dit staat in schril contrast met andere Europese landen en die zouden er dan ook maar beter mee stoppen om nog vluchtelingen naar Griekenland te sturen.”

Het overgrote deel van de asielzoekers wordt automatisch vastgehouden bij aankomst in de luchthaven van Athene, vaak in barre omstandigheden, of in de Griekse havens waar zij aankomen. Bovendien riskeren ze in Griekenland te worden teruggebracht naar een land waar ze het risico lopen vervolgd te worden. De rapporten van Amnesty staan vol met voorbeelden van zware discriminatie door Griekenland. Zoals bijvoorbeeld het geval M (de naam is bewust geheim gehouden), een Afghaanse asielzoeker die door België naar Griekenland werd teruggestuurd.

M werd bij zijn aankomst eerst dagenlang op de luchthaven van Athene vastgehouden, politiemensen scholden hem uit en weigerden naar zijn verzoek te luisteren of hem in contact te brengen met een hulpverlener. Hij moest zijn kleren uittrekken, werd door de politie zwaar geslagen en dan gedumpt in een kamer waar al zo’n honderd andere lotgenoten op de grond lagen. Na verloop van tijd werd hij buitengezet en toen Amnesty hem interviewde leefde hij zonder job op straat. Zijn vooruitzichten waren nihil en hij kon elk moment worden opgepakt en uitgewezen.

Sinds april 2008 al adviseert de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR om niet langer asielzoekers aan Griekenland over te dragen wegens de ondermaatse opvang van vluchtelingen in dat land. Eind vorig jaar heeft UNHCR dat verzoek nadrukkelijk herhaald, maar uit onderzoek blijkt dat de situatie sindsdien allen nog maar achteruit is gegaan, ondanks duidelijke bewijzen van mensenrechtenschendingen. De Griekse regering heeft onlangs wel gezegd dat ze het asiel- en migratiesysteem wil hervormen, maar in de praktijk blijft alles ongewijzigd.

“Griekenland slaagt er niet in tegemoet te komen aan de meest fundamentele noden en rechten van asielzoekers”, besluit Lore Van Welden, woordvoerster van Amnesty Vlaanderen. “EU-landen, ook België, blijven blind voor de situatie en gaan gewoon door met mensen naar daar te sturen. Het is hoog tijd dat de realiteit in Griekenland onder ogen wordt gezien, internationale standaarden gerespecteerd worden en de overdracht van asielzoekers naar Griekenland wordt stopgezet, ook door België.”