Oproep aan de gematigde Trump

De NAVO is van groot belang voor de Verenigde Staten, bevestigde minister van defensie James Mattis afgelopen woensdag op zijn eerste NAVO-vergadering. Maar: als de Europeanen zelf niet dringend meer gaan uitgeven voor hun eigen defensie, zal Amerika zijn bijdrage "matigen". Dat is dan toch één zaak waarin de regering-Trump gematigd wil zijn.

Eerder nog noemde president Donald Trump de NAVO "voorbijgestreefd", dus in die zin is het effectief een matiging. Ook op andere domeinen werden vroegere standpunten afgezwakt of zelfs totaal omgedraaid. Zo trok Trump het "één-China-principe" eerst in twijfel, om nadien in zijn eerste telefoongesprek met president Xi Jinping te stellen dat hij er dan toch aan vasthoudt. Omdat Xi hem gevraagd heeft dat te zeggen, luidens de berichtgeving - veel overtuiging spreekt daar niet uit.

Zo geruststellend zijn deze opeenvolgende wijzigingen van de Amerikaanse positie dan ook niet. Het duidt eerder op improvisatie en impulsiviteit en gebrek aan kennis en voorbereiding. Alles wat je van de leider van een grootmacht niet verwacht. Hoe gaat Trump reageren in een crisissituatie? Het maakt de VS onvoorspelbaar, en onvoorspelbaarheid leidt tot instabiliteit. Natuurlijk moet elke nieuwe administratie zich organiseren, maar dit Witte Huis organiseert momenteel vooral de chaos.

Marshall-plan

Tegelijk valt op dat de standpunten over de Europese Unie vooralsnog niet genuanceerd werden. Niet alleen verwelkomde Trump de brexit, hij drukte ook de hoop uit dat nog meer lidstaten het Britse voorbeeld zullen volgen. Het is de allereerste keer dat een Amerikaanse president en zijn belangrijkste adviseurs, zoals Steve Bannon, actief gekant zijn tegen het voortbestaan van de EU an sich. Dat is niet iets waar Europa licht mag overgaan.

Net 70 jaar geleden lanceerden de VS het Marshall-plan, dat de economische heropleving van Europa na de Tweede Wereldoorlog mogelijk maakte. Als voorwaarde stelden de VS dat de Europeanen op politiek en veiligheidsvlak zouden samenwerken. Washington zag strategisch belang in een eengemaakt Europa, want alleen zo kon Europa de sterke bondgenoot worden die het nodig had in de beginnende Koude Oorlog met de Sovjet-Unie.

Trump daarentegen ziet in zijn wit-zwartvisie op de wereld de EU, en binnen de EU vooral Duitsland, als een van de spelers die Amerika economisch benadelen. Denkt hij echt dat de economische en strategische situatie van Amerika erop vooruit zal gaan als hij de EU uit elkaar speelt? De EU is veruit de belangrijkste handels- en investeringsmarkt voor de VS. En ondanks alle beperkingen zijn de EU-landen samen nog altijd de belangrijkste militaire bondgenoot.

Natuurlijk hebben de VS gelijk: Europa moet de eigen defensie in handen nemen. Dat betekent niet per se 2 procent van het bnp aan defensie besteden. Maar wel genoeg inspanningen leveren om de strategische autonomie te verkrijgen die de EU in juni vorig jaar vooropstelde in haar nieuwe strategie. De beste manier om dat te doen is door in EU-verband onze strijdkrachten te integreren. Alle extra capaciteit die Europa zo kan opbouwen, kan uiteraard ook in NAVO-verband ingezet worden.

Maar zonder EU geen NAVO. Het einde van de EU betekent het einde van de interne markt en economische en politieke chaos in Europa. We weten waartoe dat leidt: polarisatie en populisme binnen landen en spanningen tussen landen. De NAVO overleeft dat niet.

Dit is de boodschap die onze premier, Charles Michel, aan de Amerikaanse vicepresident Mike Pence kan brengen, wanneer die zondag Brussel bezoekt. België heeft als gastland van de EU en de NAVO het unieke voordeel dat alle wereldleiders systematisch bij ons over de vloer komen. Dat geeft ons telkens weer de mogelijkheid om onze Belgische en Europese visie over te brengen. Deze maandag is het niet zomaar een kans, maar een plicht.