EU op zoek naar heilige graal van 'jobs en groei'
Twee jaar lang hebben de Europese leiders het over niets anders gehad dan bezuinigen en nog eens bezuinigen. Op een ogenblik dat België platligt door een algemene staking proberen de leiders het over een andere boeg te gooien en wordt er weer gesproken over banen en groei.
Toen EU-president Herman Van Rompuy in februari 2010 de Europese staats- en regeringsleiders voor het eerst in Brussel bijeenriep, stond er een belangrijk thema op de agenda. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat Europa op termijn zijn welvaart kan behouden? Hoe zorgen we ervoor dat de Europese economie jaarlijks met zo'n 2 procent groeit zodat er voldoende nieuwe banen kunnen worden geschapen?
Het thema kwam nauwelijks aan bod tijdens de besprekingen die Van Rompuy toen hield. Het was al Griekenland wat de klok sloeg. Twee jaar later hoopt Van Rompuy de draad weer op te nemen en het thema van groei en banen opnieuw op de agenda te plaatsen. Dat initiatief komt geen moment te vroeg. De Griekse crisis heeft intussen heel Europa aangevreten en hangt als een donderwolk boven Europa.
Geld is op
Met de Europese economie gaat het intussen zo slecht dat het Internationaal Muntfonds (IMF) en de Wereldbank zich zorgen maken. Zelfs Standard&Poor's, dat de voorbije maanden de kredietwaardigheid van tal van eurolanden afwaardeerde, vindt dat momenteel te veel aandacht gaat naar besparingen.
Niet dat Europa plotseling het roer omgooit en de 'six pack' en andere maatregelen die moeten leiden tot meer begrotingsdiscipline afzweert. Aan het door Duitsland gewenste strengere begrotingspact wordt verder getimmerd. Wel zijn de jongste cijfers zo dramatisch, dat de Europese leiders niet langer het hoofd van de problemen kunnen afwenden.
De eurozone haalt dit jaar een groei van amper 0,5 procent. Die is vooral te danken aan Duitsland, het enige land dat zich nog min of meer staande weet te houden in de crisis. België en Nederland mogen al blij zijn als ze dit jaar een beetje kunnen groeien. Voor Zuid-Europese landen als Spanje, Italië, Griekenland en Portugal is het ellende troef. Daar gaat de economie dit jaar krimpen.
De slechte groeicijfers hebben ervoor gezorgd dat de werkloosheid in Europa is opgelopen tot meer dan 10 procent. Spanje spant de kroon. Bijna een kwart van de actieve bevolking zit zonder werk. Spaanse jongeren worden het hardst getroffen. Bijna 50 procent van hen heeft geen baan. Ook in andere Zuid-Europese landen stijgt de werkloosheid onder jongeren fors. Europa zit binnenkort opgezadeld met een 'verloren generatie'. Dat onaangename vooruitzicht dwingt de Europese leiders tot actie.
Probleem is dat de meeste landen geen centen meer hebben om de economie aan te zwengelen. Drie jaar geleden, na de val van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers en de daaropvolgende financiële crisis, lukte het nog wel om banken te redden en de economie op sleeptouw te nemen. Vandaag is het geld op.
Geldpotjes
Ook ons land komt met lege handen naar de top. "Drie jaar geleden was België succesvol met maatregelen zoals tijdelijke werkloosheid voor bedienden. Vandaag hebben we geen lijstje meer", verluidde in diplomatieke kringen.
Vandaar wordt nu vooral gekeken naar wat Europa zou kunnen doen. De Europese begroting heeft links en rechts nog wat potjes die onaangesproken bleven. Het gaat onder meer om de zogeheten structuurfondsen voor armere regio's. Van de lidstaten wordt verwacht dat ze voor iedere euro die ze van Europa krijgen zelf een euro bijleggen. Als gevolg van budgettaire moeilijkheden slagen sommige lidstaten daar niet in en kunnen ze het Europees geld niet aanspreken.
In totaal zou er nog een pakket van tientallen miljarden te verdelen zijn. Van de Europese leiders wordt verwacht dat ze de regels zo versoepelen dat het geld kan worden aangesproken.
In de slotconclusies van de top zal ongetwijfeld ook veel aandacht gaan naar maatregelen om de Europese interne markt beter te doen werken. Wat dat betreft hebben de Europese leiders een niet al te best track record. Hun zogeheten Lissabon-strategie, die van Europa tegen 2010 de topregio in de wereld moest maken, faalde compleet. Ook met de opvolger van die strategie wil het maar niet lukken.
Van Rompuy wil ook aandacht besteden aan kleine en middelgrote ondernemingen. Liefst 85 procent van de Europeanen werkt in een kmo. De EU-president wil garanties dat de banken in de toekomst voldoende kredieten verlenen aan die ondernemingen, want anders dreigt die jobmotor compleet stil te vallen.