Jeroen Laureyns: Leuven buiten en baas in eigen huis
Wanneer deze week de Katholieke Universiteit Leuven haar plechtige opening van het academiejaar viert, was dat voor de hogeschool Sint-Lucas Gent, die deel uitmaakt van de associatie Leuven, geen reden tot feesten. Na 150 jaar wordt Sint-Lucas door de onrechtvaardige hervormingen van het hoger onderwijs gedwongen haar onafhankelijkheid op te geven en niet meer dan een satelliet van Leuven te worden.
Die onrechtvaardige wet die ons ondergeschikt maakt aan de universiteit is geen reden tot triomf, zoals André Oosterlinck, als voorzitter van de associatie Leuven, liet weten. De voordelen van die onwerkbare schaalvergroting zijn in zijn ogen onbetwistbaar: "één bestuur, één personeelsdienst, één aankoopdienst." Een prof sinologie van de Katholieke Universiteit Leuven, Nicolas Standaert, reageerde terecht tegen deze ideologie van het "groot, groter, grootst" die voor de kleinschaligheid van een kunstschool dodelijk zijn.
Wachten op witte rook
Godzijdank zijn er dus nog dappere tegenstemmen binnen de KU Leuven die hun stem verheffen tegen de ideologie van de schaalvergroting en de bijhorende machtspolitiek van een neoliberale onderwijshavik. Oosterlinck spreekt nog altijd de taal van de verliezer, maar zit helaas nog steeds op de stoel van de winnaar. De gevolgen voor onze kunstschool Sint-Lucas Gent zijn navenant.
Zo was er recent sprake van het afschaffen van het directeurschap ('één personeelsdienst!'), die in de nieuwe grote associatiestructuur overbodig zou zijn. Nu we al niet meer met de woorden kunnen spreken die onze artistieke talenten het beste stimuleren, maar in de academische mal geperst worden die ons niet past, verliezen we onze laatste autonomie.
Wij maken en onderwijzen kunst. Al die andere woorden zoals onderzoek, maatschappelijke dienstverlening, academiseren en doctoreren zijn ons wezenlijk vreemd, ook al wringen we ons nog in zo veel bochten om te doen alsof. Eén personeelsdienst? Laat me niet lachen, dan kunnen wij nooit meer een kunstenaar of schrijver aanwerven op basis van zijn artistieke praktijk en pedagogische idealen en zónder academische adelbrieven. Eén centralistisch, hiërarchisch bestuur met academische managers? Welke kunstenaar zit daarop te wachten? Eén aankoopdienst? Hoe efficiënt kan het zijn om de lijnen tussen vraag en antwoord nog wat langer te maken?
Nu al haken administratieve personeelsleden af die vroeger trots waren dat ze de school in handen hadden (loyaliteit!) omdat ze elk jaar op witte rook uit Leuven moeten wachten die vertellen met welk systeem en welke telling de punten deze keer ingevoerd moeten worden. Of zoeken secretaresses zich suf in digitale studentenlijsten, op zoek naar die ene Charlotte De Smedt (of was het Desmedt? Of Sjarlot?) tussen de duizend andere Charlotten van de Grootste Universiteit van Vlaanderen.
En dan spreken we alleen nog maar over het administratieve niveau en zwijgen we nog in alle talen over de nefaste effecten van die hervorming op een kunststudent, die zich meer en meer moet plooien naar het voorbeeld van een universiteitsstudent, terwijl de verschillen voor iedereen duidelijk zijn. Draai of keer het zoals je het wil: wetenschappelijk onderzoek is geen kunst, kunst is geen wetenschappelijk onderzoek. Onze 'output' is van wezenlijk belang, maar valt niet te meten. Kunst valt wezenlijk buiten een statistische benadering van de werkelijkheid.
Geknecht
Neen, wat mij betreft is het duidelijk: Leuven buiten en baas in eigen huis! Het wordt dringend tijd dat de socialistische minister van onderwijs zijn neoliberale hervormingen van het onderwijs en de vrije hand die hij geeft aan het academisch kapitalisme ('schaalvergroting! fusies! marktaandeel!, ranking! spin off!') stopzet en teruggaat naar het "ideaal van de universiteit in haar klassieke vorm", zoals Jan Blommaert schrijft, het ideaal van "de autonome en creatief denkende mens". En daarvoor is een andere onderwijshervorming nodig die terug een plaats geeft aan een humanistische visie op onderwijs in plaats van een neoliberale, autoritaire, imperialistische, eng economische visie die vandaag het beleid bepaalt.
Een socialistische minister zou toch gevoelig moeten zijn voor een oproep om het knechten van een hogeschool binnen een autoritaire structuur ongedaan te maken? Ik ben niet tegen een samenwerking met een universiteit, maar dan wel op voet van gelijkheid en niet binnen een hiërarchische verhouding. Dus: weg met de academisering! Leuven buiten en baas in eigen huis! Lang leve de kunst! Lang leve de vrijheid!