Commissie komt niet van de grond

Sinds woensdag is er eensgezindheid over de oprichting van een onderzoekscommissie naar Kazakhgate. Maar die op de rails krijgen, is een ander paar mouwen. CdH-coryfee Francis Delpérée leefde gisteren in de veronderstelling dat hij de voorzitter zou worden en gaf gretig interviews aan radio en tv. Tot bleek dat hij in 2002 een onderscheiding kreeg van de Orde van Malta, de door mysterie omgeven ridderorde die meermaals opduikt in de zaak rond Patokh Chodiev.

De onderzoekscommissie moet bekijken hoe MR-senator Armand De Decker zou hebben gelobbyd om de afkoopwet versneld in te voeren ten voordele van de Oezbeeks-Belgische miljardair Chodiev. Via de Orde van Malta zouden achter de schermen contacten zijn gelegd.

Voor de N-VA-fractie is Delpérée onaanvaardbaar als voorzitter. "Er zal altijd een schijn van partijdigheid zijn", klinkt het daar. Ook de andere partijen geven aan dat Delpérée niet de juiste man voor de job is.

Het is uiteindelijk de cdH die de knoop zal moeten doorhakken. De voorzitter van een (onderzoeks)commissie komt via een beurtrol telkens een andere partij toe. Nu is het aan de Franstalige humanisten. "En ze hebben aan mij gedacht", zei Delpérée gisteren trots. De nestor van de partij, die hoog oploopt met het koningshuis en adellijke kringen, maakt er geen geheim van dat hij een onderscheiding van de Orde van Malta heeft gekregen. Toch ligt hij intern onder vuur. Hij hield gisteren vast aan zijn voorzitterschap, maar zijn fractie stelt zich ernstige vragen of hij die rol wel kan vervullen. De kans is groot dat ze voor iemand anders kiest.

Op de vlakte

De Orde van Malta heeft trouwens voor het eerst gereageerd. De organisatie benadrukt dat ze vooral bezig is met liefdadigheid en al sinds halfweg de jaren 80 officiële betrekkingen onderhoudt met de Belgische regering. De voorbije tien jaar ontving de orde subsidies voor projecten in Congo en Palestina, "lang vóór de recente perspublicaties". Bij de orde kunnen ze zich overigens niet voorstellen dat ze nodig zijn geweest om contacten te leggen tussen De Decker en andere betrokkenen.

Tegelijk hebben meerderheid en oppositie over een andere belangrijke vraag overlegd: mogen de kleintjes meedoen? En meer bepaald, zal Olivier Maingain in de commissie zitten? De fractie van Défi, zoals zijn partij intussen heet, is te klein om automatisch te zetelen in de commissie. De oppossitie is erop gebrand dat hij alsnog kan deelnemen, omdat hij als voorzitter van FDF jarenlang een kartel heeft gevormd met MR. Hij kent de hoofdrolspelers door en door en kan de juiste vragen stellen.

Het is Maingain zelf die namens de oppositie het voorstel heeft ingediend voor de oprichting van de onderzoekscommissie. "Dat is geen toeval", zegt de kopman van Défi. "Toen in 2012 de eerste artikels over Kazakhgate verschenen, heb ik al eens voorgesteld om een onderzoekscommissie op te richten. Dat heb ik nu weer gedaan."

Bij de oprichting van de onderzoekscommissie over de aanslagen van 22 maart ontspon zich dezelfde discussie. Onder meer PVDA telt onvoldoende leden om automatisch een zitje te krijgen. De partij eiste alsnog een plaatsje, maar kreeg dat niet van de meerderheid. "Een beknotting van de democratie", klonk het toen.

Voor Maingain is het logisch dat hij mag zetelen. Hij verwijst naar oud-FDF-voorzitter Marie Antoinette Spaak, die in de jaren 80 een voorstel indiende voor een onderzoekscommissie naar het Heizeldrama. Via een speciaal amendement mocht zij toen als enige van de 'kleintjes' zetelen omdat zij het initiatief had genomen.

Het is een van de opties die op tafel liggen. Een andere mogelijkheid is dat alle kleine fracties worden toegelaten, maar geen stemrecht hebben. Daar heeft de meerderheid weinig zin in, "omdat een commissie met zo veel deelnemers moeilijk werkbaar is". Zij bant hen, en dus ook Maingain, het liefst helemaal.

Gisteravond kwam het niet tot een akkoord. Begin volgende week wordt voort gepraat. Pas dan kan de commissie officieel worden opgericht.