Bomen twitteren voor het klimaat
Een wereldwijd netwerk van bomen met sensoren uitrusten om gericht op klimaatveranderingen te reageren. Het idee komt van de Gentse plantkundige Kathy Steppe. De eerste bomen staan al in Gent en Berlijn, Nederland en Zwitserland volgen in mei.
"Mijn sapstroom is net op gang gekomen!" U raadt het nooit, maar dit is de tweet van een boom. De boom die het bericht heeft gestuurd staat in de buurt van Berlijn, in Brandenburg, en is uitgerust met monitors die de vitale functies van de boom meten. Geregeld wordt er automatisch een tweet over gestuurd. Een geinige actie die deel uitmaakt van een groot project om de klimaatverandering via bomen gericht te kunnen meten.
Het systeem dat de polslag van bomen opneemt is ontworpen door de Belgische professor Kathy Steppe en haar team aan de Universiteit van Gent. "Enerzijds meten we hoeveel water bomen opnemen, anderzijds meten we hoe sterk ze zwellen en krimpen", legt Steppe uit. De sensoren meten dus hoe bomen zich voelen. "We kunnen heel snel zien hoe een boom op de minste veranderingen in het klimaat reageert."
Nauwkeurigheid
Om te zien of het regent of te voelen of het warm is, hebben we uiteraard geen bomen nodig, maar er zijn heel wat signalen die we niet met het blote oog kunnen zien. Op een gewone dag gaat er in een volwassen beuk 150 tot 200 liter water rond. Een deel van het water zweten de bomen uit via de bladeren. Daarbij krimpt de stam, wat de sensoren perfect kunnen registreren.
Maar bij lange periodes van droogte moeten bomen uit hun interne waterreserves putten. De stam krimpt dan nog meer en de boom geeft stresssignalen af die de sensoren meteen oppikken. "Het kan evengoed zijn dat een boom aan het sterven is zonder dat we het met onze eigen ogen zien", legt Steppe uit. "Als we die signalen meteen opvangen wanneer er iets misgaat, kunnen we snel actie ondernemen om onze bossen beter en langer in leven te kunnen houden. Met die monitoring kunnen we dus veel korter op de bal spelen."
Vandaag gebruiken beleidsmakers grote schaalmodellen op basis van temperatuurs- en regenvalmetingen. Met die gegevens worden plannen uitgetekend om klimaatverandering aan te pakken. Met wat er in de bomen wordt gelezen, informatie die via de sensoren draadloos naar een openbare databank wordt gestuurd, kunnen veel nauwkeurigere klimaatmodellen worden gemaakt. Overheden hebben zo een veel gerichter hulpmiddel om het beleid aan de noden aan te passen.
We weten al dat bomen CO₂ opnemen en dus van essentieel belang zijn. Bij droogte nemen ze minder CO₂ op, met de monitors kan exact worden gekeken hoeveel minder CO₂ wordt opgenomen.
Daarnaast hebben ze een effect op de wolkenvorming. Bij droogte transpireert een boom minder, waardoor er nog minder wolkenvorming en neerslag is, wat de droogte nog verstrekt. Door de transpiratie te meten, kun je dus voorspellen wat de impact op het weer is.
Overal in Europa
De hoop is om verschillende boomsoorten op plaatsen over de hele wereld uit te rusten met het systeem, om zo als thermometers de staat van onze bossen en dus ons klimaat op te meten. Tegen 2020 wil Steppe Europa in kaart gebracht hebben. Aanvankelijk concentreren de onderzoekers zich op de beuk, die van Noord- tot Zuid-Europa verspreid is, maar later volgen ook andere soorten.
"Over twee weken wordt er een boom in Nederland met sensoren uitgerust", zegt Steppe. "In mei volgt er een in Zwitserland en er is ook interesse uit andere steden in Duitsland, Spanje, Portugal, het Verenigd Koninkrijk en Finland."