Politieke vernieuwing: veel wensen, weinig focus

N-VA wil de afschaffing van de Senaat, Groen wil stemrecht op zestien en Open Vld wil een afslanking van het parlement. Het is een kleine greep uit de stapel voorstellen die afgelopen week vanuit de hoofdkwartieren werden opgestuurd naar de werkgroep Politieke Vernieuwing. Morgen komt die voor het eerst samen in het federaal parlement.

De politieke zeden aanscherpen, dat is de opdracht. In de nasleep van de Publifin- en Publipart-affaires bleken sommige politici niet helemaal transparant te zijn over hun functies en vergoedingen. Dat ondermijnt de burgers vertrouwen in de politiek. De werkgroep moet dat vertrouwen over de partijgrenzen heen zien terug te winnen.

Maar sommige partijen zien die opdracht vrij breed. Zo heeft N-VA 29 voorstellen op tafel gelegd om de vernieuwing in praktijk om te zetten. De partij pleit onder andere voor de afschaffing van de Senaat, een vermindering van het aantal parlementsleden en de invoering van een stemrecht in plaats van een -plicht. Daarvoor zou je de Grondwet moeten wijzigen.

Ook Open Vld haalt een aantal oude eisen van onder het stof, zoals de afschaffing van de lijststem - een voorstel dat al meegaat sinds het burgermanifest van Verhofstadt - en de afschaffing van de opvolgers op kieslijsten. "Zo verleggen we de macht van de partijvoorzitters naar de kiezers", zegt de fractiewoordvoerder.

Maar de afschaffing van de lijststem is voor de andere Vlaamse partijen geen optie. "Wij hechten belang aan partijorganisatie", zegt N-VA-Kamerlid Brecht Vermeulen. Volgens CD&V is de lijststem een middel om jongeren een duwtje in de rug te geven. "De lijststem is een hefboom voor politieke vernieuwing", zegt Kamerlid Franky Demon.

"Dit zal een moeilijk verhaal worden", zucht Vermeulen (N-VA), die voorzitter is van de werkgroep. "Over sommige voorstellen zie ik wel een consensus groeien, zoals over de transparantie van mandaten, maar niet over die institutionele aanpassingen en grondwetswijzigingen." Daarmee lijkt hij ook naar de voorstellen van zijn eigen partij te verwijzen.

CD&V'er Demon waarschuwt voor een opbod aan maatregelen. "Ik weet dat het populair is om de lijststem af te schaffen. Maar als we alles op een hoopje gooien, dan landen we uiteindelijk met niets", zegt hij.

Ook Monica De Coninck van sp.a heeft haar twijfels. "Iedereen heeft zijn lade met oude voorstellen nog eens leeggeschud en noemt dat nu vernieuwing. Ik vrees dat de kar te zwaar geladen is. Het is beter om een paar dingen effectief te doen, dan de hele tijd te discussiëren over maatregelen die toch nooit gestemd zullen raken."

Calvo blijft hoopvol

Heeft de werkgroep lood in de vleugels? Kristof Calvo, fractieleider van de groenen, blijft hoopvol. "Ik ben op mijn hoede, maar ik heb er wel vertrouwen in dat de werkgroep iets zal opleveren. Uiteindelijk is er al veel gebeurd. Toen wij in het begin van deze legislatuur over een decumul van mandaten begonnen, keken de anderen ons raar aan. Nu niet meer."

De groenen willen onder meer een overheidswebsite oprichten met alle mandaten en vergoedingen van politici, zowel privé als publiek. Ook de andere partijen willen dat, maar de meningen lopen uiteen over wat daarin allemaal moet worden opgenomen. Ook over de cumulregels is het laatste woord nog niet gezegd.

"Ik hoop dat we een aantal voorstellen kunnen bundelen die al langer op tafel liggen", zegt Vermeulen. "Het is misschien niet slecht dat de zaak rond Siegfried Bracke deze discussie in een stroomversnelling heeft gebracht."

Een greep uit de voorstellen

► Afschaffing van de Senaat

► Oprichting van website met mandaten en vergoedingen van politici

► Verbod om bepaalde politieke functies te cumuleren

► Stemrecht op zestien

► Afschaffing van lijststem bij verkiezingen