Na het Verenigd Koninkrijk verliest nu ook de EU een stukje geloofwaardigheid door de brexit

Vanavond is het voor de Europese regeringsleiders en staatshoofden opnieuw verzamelen geblazen in Brussel. Krijgen de Britten een langer uitstel om de brexit op de lange baan te schuiven? Of verdwijnt het Verenigd Koninkrijk vrijdagnacht botweg uit de Unie?

Op de Europese top in Brussel buigen de Europese regeringsleiders en staatshoofden zich woensdagavond opnieuw over de brexitimpasse. Brits premier Theresa May is er nog steeds niet in geslaagd om het Brits parlement van haar terugtrekkingsakkoord te overtuigen. Tot grote woede van de dogmatische brexiteers in haar partij besloot May afgelopen week om over de partijgrenzen heen een compromis te zoeken.

Maar de gesprekken met de sociaaldemocratische oppositieleider Jeremy Corbyn hebben voorlopig nog niets opgeleverd. Omwille van partijpolitieke redenen wille beide partijvoorzitters amper van hun rode lijnen afwijken. Met dat besef in het achterhoofd vroeg Theresa May de Europese Unie voor een tweede keer om uitstel tot 30 juni. Daarnaast heeft de Britse premier haar administratie ook de opdracht gegeven om een eventuele deelname aan de Europese verkiezingen voor te bereiden.

Flextensie

Mays verzoek om de brexitdatum uit te stellen en een harde brexit te vermijden, wordt in de Europese lidstaten twijfelachtig onthaald. Hoe eendrachtig de lidstaten zijn over het feit dat het terugtrekkingsakkoord niet wordt heronderhandeld, zo verdeeld zijn ze over de manier waarop ze een harde brexit willen vermijden. Zoals aanvankelijk afgesproken eist Frankrijk nog steeds dat Londen een concreet en geloofwaardig stappenplan voorlegt waarmee de huidige malaise kan worden opgelost. Duitsland, dat aankijkt tegen slechte economische resultaten, stelt zich daarentegen pragmatischer op. Ook België is een langer uitstel niet erg ongenegen, zo verklaarde premier Charles Michel woensdagochtend.

Wanneer figuren zoals de volatiele Boris Johnson het roer zouden overnemen, dreigt er voor de Unie een onstuimige rit.

Daarom stelde Europees president Donald Tusk eerder deze week een zogenaamde flextensie voor om de meningsverschillen te overbruggen. Het Verenigd Koninkrijk kan op die manier een jaar langer deel uitmaken van de Europese Unie. Maar zodra zowel het Britse als het Europees Parlement het terugtrekkingsakkoord heeft goedgekeurd, kan het Verenigd Koninkrijk op elk tijdstip de uitstap formaliseren. Voorwaarde is echter wel dat men over het Kanaal deel moet nemen aan de Europese verkiezingen.

Probleem is dat een langer verblijf in de Unie voor de nodige juridische onzekerheden zorgt. Die kunnen de werking van de Europese instellingen danig in het gevaar brengen. Zo onderhandelen de Europese lidstaten al een tijdlang over de nieuwe meerjarenbegroting die het financiële kader van de Unie tussen 2021 en 2027 moet vastleggen. Maar dat dossier moet met unanimiteit in de Europese Raad (waar de Europese regeringsleiders samenkomen, nvdr.) goedgekeurd worden. Verscheidene regeringsleiders vrezen dat het Verenigd Koninkrijk wel eens roet in het eten kan gooien en op die manier de Unie lam zal leggen.

Tegen een achtergrond van een harde uitstap zonder akkoord verkiezen de Europese leiders – niet onbegrijpelijk – ervoor een economische kaalslag te vermijden.

Onstuimige rit

Die vrees is niet onterecht. Notoir brexiteer Jacob Rees-Mogg zei dat de Britse regering er bij een langer verblijf alles aan moet doen om de werking van de Europese Unie te bemoeilijken. Met die intentie wordt meteen duidelijk dat de opvolging van Theresa May als eerste minister cruciaal wordt voor de manier waarop het Verenigd Koninkrijk zich in Brussel zal gedragen. Wanneer figuren zoals de volatiele Boris Johnson het roer zouden overnemen, dreigt er voor de Unie een onstuimige rit. Bovendien kan die opvolging best wat tijd in beslag nemen, waardoor het brexitprobleem enkel maar in de tijd wordt opgeschoven.

De Europese lidstaten moeten vanavond dus kiezen tussen de regen en de drop. Verkiezen ze een harde brexit die nefast zal blijken voor de economie? Of zetten ze voor de eerste keer hun principes opzij om zo’n scenario te vermijden? Kiezen ze voor het eerste, dan verdwijnt het Verenigd Koninkrijk naar alle waarschijnlijkheid vrijdagnacht uit de Europese Unie. Die piste is echter erg onrealistisch. Naar alle waarschijnlijkheid zullen ze voor het tweede scenario kiezen waar bepaalde voorwaarden aan verbonden zijn. Zo wordt gefluisterd dat het Verenigd Koninkrijk bij Europese toppen maar aan tafel mag zitten nadat de 27 lidstaten eerst hebben samengezeten. Het is daarnaast ook mogelijk dat het Verenigd Koninkrijk geen Eurocommissaris zal mogen uitvaardigen.

Maar of dat zal volstaan om de balsturige brexiteers in Brussel aan de leiband te houden, is hoogst onzeker. Bovendien lijkt het er niet op dat het langer uitstel de huidige impasse zal doorbreken. Maar tegen een achtergrond van een harde uitstap zonder akkoord verkiezen de Europese leiders – niet onbegrijpelijk – ervoor een economische kaalslag te vermijden. Net als het Verenigd Koninkrijk verliest nu ook de Europese Unie een stukje geloofwaardigheid door de brexit.