'Geef dokters vast loon'

Moeten we artsen vergoeden per scan die ze nemen, bloeddruk die ze meten of huisbezoek dat ze afleggen? Of geef je dokters beter een vast maandloon? Decennia al zorgt de kwestie voor hevige discussies tussen voor- en tegenstanders van de prestatiegeneeskunde. Ook in ons land is een vergoeding per prestatie nog steeds de regel, al valt het op sommige plaatsen voor - in de wijkgezondheidscentra bijvoorbeeld - dat artsen een forfaitaire vergoeding per patiënt krijgen.

Amerikaanse psychologen en economen van de Carnegie Mellon University en de University of California hebben nu onderzocht welk model het beste werkt. Hun bevindingen staan gepubliceerd in de American Medical Association Viewpoint.

"Dokters betalen per prestatie zorgt voor meer testen en procedures", zegt George Loewenstein, professor economie en psychologie (CMU). "De schade die dat toebrengt gaat voorbij het financiële aspect of de extra tijd dat het kost. Een heleboel van die testen en onderzoeken zorgen voor ongemakken en pijn, zeker als ze foutlopen."

Impact op loonbrief

Volgens de Amerikaanse experts is de eenvoudigste manier om dit probleem op te lossen artsen een rechtstreeks loon uit te betalen. Ze verwijzen daarbij naar de gerenommeerde centra Mayo Clinic, Cleveland Clinic en de Kaiser Group in Californië. Allemaal instellingen waar artsen een vast loon krijgen uitbetaald en die bekendstaan om hun hoge kwaliteit.

Volgens Loewenstein en zijn collega Ian Larkin heeft een vast maandloon niet alleen voordelen voor de patiënt, maar ook voor de artsen zelf. "De hoge mate van ontevredenheid van artsen had deels te maken met de complexiteit van de prestatiegeneeskunde", zegt Larkin. "In plaats van hun patiënt de best mogelijke zorg te geven, werden ze verplicht om na te gaan in welke mate hun beslissingen een impact hadden op hun loonbrief."

Marc Moens, voorzitter van de Belgische Vereniging van Artsensyndicaten (BVAS), is niet overtuigd. "Ik heb de studie niet gelezen, dus ik wil er ook niet veel commentaar op geven. In welke mate kunnen psychologen zich nu uitspreken over de kwaliteit van zorg? Bovendien vraag ik me af of ze ook de omgekeerde stelling hebben onderzocht. Als artsen een vast loon krijgen, zijn ze dan geneigd om minder te werken?"

Forfaitaire vergoeding

Professor Jan De Maeseneer (Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Universiteit Gent) wijst erop dat dit de zoveelste studie is die aantoont dat prestatiegeneeskunde niet werkt. "Prestatie leidt tot actie en loondienst tot luiheid? Zo eenvoudig is het helemaal niet. Het gaat om een veelheid aan mechanismen. Je moet artsen stimuleren om kwaliteit te leveren, je moet ze in teamverband laten werken, de nodige ondersteuning geven... In vele gevallen zal een combinatie van beide systemen - een deel prestatie én een deel forfaitair per patiënt - wellicht het beste werken."

Verder verwijst De Maeseneer naar het model dat de wijkgezondheidscentra gebruiken: een forfaitaire vergoeding per patiënt, op basis van de zorgnood van die patiënt. "Op een meeting onlangs in Barcelona vonden experts dit de beste manier om eerstelijnszorg te vergoeden."

Op dit moment werkt de federale regering aan een nieuw vergoedingssysteem voor artsen-specialisten, in het kader van de hervorming van de ziekenhuisfinanciering. Hoogst waarschijnlijk zal het om een combinatie van de verschillende systemen gaan.