Geen partij krijgt zoveel giften als de PVDA

Rond de geldstromen van PVDA hangt al jaren mist. Maar sinds de partij in 2014 stoeltjes heeft in het parlement, moet ze haar boekhouding publiek maken.

Politicologen Bart Maddens en Jef Smulders (allebei KU Leuven) zijn in de cijfers gedoken en besluiten dat PVDA een goedgevulde partijkas heeft. Zeker voor een toch nog altijd kleine partij. PVDA rapporteert in 2014 (de meest recente cijfers) een vermogen van 3,5 miljoen euro. Dat is niet zoveel minder als cdH, Groen en Ecolo, die al jaren royale dotaties krijgen voor hun parlementsleden.

PVDA krijgt pas sinds de verkiezingen in de zomer van 2014 een dotatie. Het gaat om een bescheiden bedrag van 573.000 euro per jaar. De partij maakt - wellicht terecht - aanspraak op nog eens 353.000 euro, maar dan nog blijft ze helemaal achter het politieke subsidiepeloton bengelen.

Zuinig

Vanwaar komt het geld van PVDA dan? Door zuinig te zijn. Zo staan alle verkozen politici een deel van hun vergoedingen af aan de partijkas. Dat is echter niet de enige extra inkomstenbron. De extreemlinkse partij blijkt voor een aanzienlijk deel op giften te steunen. Alleen in 2014 heeft de PVDA voor meer dan 276.000 euro binnengekregen van allerlei militanten en sympathisanten.

Dat is opmerkelijk want de Belgische regelgeving rond giften is streng. Sinds het Agustaschandaal eind jaren 80 mogen bedrijven en organisaties helemaal niets meer storten aan politieke partijen. Voor privépersonen geldt dat ze maximaal 2.000 euro per jaar mogen schenken en maar 500 euro per partij. Omgerekend betekent dit dat PVDA giften krijgt van minstens 550 donoren, en wellicht meer.

"276.000 euro is een immens bedrag naar Belgische normen", zeggen Maddens en Smulders. In datzelfde jaar kregen alle partijen samen 410.000 euro. Van alle giften ging zo 67 procent naar PVDA. Het valt niet te achterhalen van wie de giften komen. Wie meer dan 125 euro doneert, moet weliswaar geregistreerd worden bij de Parlementaire Controlecommissie, maar die lijst blijft geheim.

"Uit noodzaak, maar ook uit principe zorgen wij dat onze campagnes altijd zelfbedruipend zijn", reageert PVDA-voorzitter Peter Mertens. "Tijdens onze campagnes roepen wij de mensen daarom onmiddellijk op om ons te steunen. Mijn partij is zowat de grondlegger van de politieke crowdfunding in België. We willen een partij van en voor iedereen zijn, een beetje zoals bij Bernie Sanders."

De Amerikaanse ex-presidentskandidaat probeerde zijn campagne te financieren met honderdduizenden bescheiden giften. "Ook bij ons schenken de meeste mensen een klein bedrag", zegt Mertens.

Naast de giften zelf haalt PVDA ook geld op via lidgelden. Wie lid wil worden van de partij betaalt 20 euro per jaar. Zogenaamde 'ondersteunende leden' leggen vrijwillig iets extra. "Ook nu we dotaties van de overheid krijgen, zullen we blijven oproepen om ons te helpen. Alle traditionele machtspartijen liggen aan het infuus van de overheidssteun. Ze kunnen niet zonder dotaties. Wij wel."

De (overlevings)strategie lijkt alvast te werken.

Sinds 1999 is het maar twee keer gebeurd dat een partij meer giften kreeg dan PVDA in 2014. Dat leert een studie die Maddens eerder deed voor VIVES, het Vlaams Instituut voor Economie en Samenleving. In 2012 ontving de MR een som van 410.000 euro. In 2003 haalden hun rivalen van de PS 378.000 euro op.

De verklaring voor deze monsterbedragen zijn legaten, erfenissen van gestorven militanten. Want in tegenstelling tot giften van levende personen, zijn legaten niet geplafonneerd. "Zo valt de piek van PS te verklaren door de erfenis van een huis, dat daarna verkocht werd", verduidelijkt Maddens.

Bij PVDA zouden er geen legaten in het spel zijn. Dat de partij over een geëngageerde achterban beschikt, bewijst de aankoop van het nieuwe hoofdkwartier in Antwerpen. Het herenhuis, met een prijs van 1,2 miljoen euro, is eigendom via een coöperatieve. Militanten hebben het gebouw zo mee betaald.