Radicaal-linkse leider is gangmaker van nieuwe generatie Griekse politici

"Over enkele dagen zijn de bezuinigingsprogramma's voltooid verleden tijd", verklaarde Syriza-leider Alexis Tsipras maandag voor de tv-camera's, toen hij na de val van de regering-Samaras het Griekse parlement verliet. "De toekomst is al begonnen. We moeten allemaal optimistisch en blij zijn."

Optimisme lijkt gewettigd voor Tsipras' partij: volgens de peilingen wordt zijn links-radicale Syriza op 25 januari met misschien wel 30 procent dé winnaar van de parlementsverkiezingen. Een heus gruwelscena- rio voor sommige Europese politici, die het monster van de Grexit weer zien opdoemen, het uittreden van Griekenland uit de eurozone.

Want een zege van Syriza lijkt te impliceren dat een nieuwe linkse regering onder leiding van Tsipras resoluut een einde zal maken aan de door Europa opgelegde hervormingen, de besparingen zal schrappen en de torenhoge Griekse staatsschuld niet langer zal aflossen. Griekenland zal dan allicht afscheid moeten nemen van de EU.

"De soep wordt nooit zo heet geg-eten als ze wordt opgediend", sust de Griekse journalist Matthaios Tsimi-takis, die Tsipras van in zijn tienertijd kent. "Alexis is best in staat tot het sluiten van een eervol compromis. Hij wil geen Grexit, maar een soort van 'new deal' onderhandelen, waarbij bezuinigingen ingeruild worden voor investeringen in een hoopgevend project."

Spreidstand

Aan de start van 2015 propageert de 40-jarige Alexis Tsipras zichzelf niet meer als een marxistische revolutionair, maar eerder als een hevige fan van John Maynard Keynes, de Britse econoom uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Net als Keynes is Tsipras er heilig van overtuigd dat in tijden van recessie alleen overheidsinvesteringen de economie kunnen laten groeien en de werkloosheid terugdringen.

Vandaag klinkt Tsipras gematigder dan in de hoogdagen van de eurocrisis, toen hij stevig verbaal weerwerk bood tegen de door Euro-pa opgelegde drastische bezuinigingen. Hij verzette zich hevig tegen privatiseringen en ontslagen in de ambtenarij en schuwde daarbij het populistische discours niet. "Binnen-kort vragen 'ze' ons om de democratie af te schaffen", fulmineerde hij.

"Alexis Tsipras heeft zijn hele politieke blitzcarrière gebouwd op links populisme", vindt Miranda Xafa, voormalig IMF-consultant voor Griekenland en economiste van de Canadese denktank Centre for Inter-national Governance Innovation. "Hij wil de door Europa gevraagde bezuinigingen terugschroeven, maar beweert tegelijk lid van de Europese club te willen blijven. Die spreidstand is onhoudbaar. Tsipras beseft dat zelf ook, maar verkoos tot hiertoe een populistische leugen boven de naakte waarheid, omdat hij heel goed weet dat de modale Griek liever lid van de EU blijft."

Zeg maar Alexis

Alexis Tsipras zag het levenslicht op 28 juli 1974 in Athene, drie dagen na de val van de militaire dictatuur die in Griekenland een schrikbewind gevoerd had. Hij werd geboren in een traditioneel middenklassegezin met ouders die niet in politiek geïnteresseerd waren. Ook hij leek lang geen belangstelling te hebben voor politiek, maar wel in de Atheense voetbalclub Panathinaikos. "Alexis groeide op in de schaduw van het stadion", zegt Tsimitakis. "Als jonge tiener was hij vaste klant bij alle thuismatchen van Panathinaikos."

Als puber raakte Alexis Tsipras gecharmeerd door de revolutionaire avonturen van Ernesto 'Che' Gueva-ra. Hij verdiepte zich in het marxis-me en werd lid van de Communis- tische Jeugd van Griekenland (KNE), waar hij verliefd werd op Peristera 'Betty' Baziana. Zij zou later zijn levenspartner worden. Ze is computeringenieur en werkt als onderzoekster aan de Nationale Techni- sche Universiteit. Samen hebben ze twee zoontjes: Paul en Ernesto, een eerbetoon aan hun beider idool, Ernesto Che Guevara.

Het jaar 1991 markeerde het begin van Alexis Tsipras' openbare politieke leven. Toen een nieuwe centrumrechtse regering een rist on- populaire onderwijshervormingen wou doorvoeren, ging de 17-jarige Alexis in het verzet. Hij nam de leiding over de bezetting van zijn middelbare school. Matthaios Tsimita- kis leidde op een andere Atheense school het verzet en maakte kennis met de politieke capaciteiten van zijn vriend Alexis Tsipras. "Hij was pas 17, idealistisch, maar ook heel rustig en to the point. Hij leek perfect te weten waar hij mee bezig was. Alexis wist uit alle klachten de essentie te distilleren.

"Dat debatteren en het protesteren had hij bij de communisten van KNE geleerd. Actievoeren was de tweede natuur van veel studenten. Alexis ontpopte zich als 'toponderhandelaar' in de gesprekken met de minister van Onderwijs en wist een aantal hervormingen terug te schroeven. Alexis was toen ook zowat de enige die wist hoe hij met de media moest omgaan."

Na het middelbaar begon Alexis Tsipras aan een studie burgerlijk ingenieur aan de Technische Univer-siteit van Athene. Tussendoor werkte hij als lid van KNE aan een grote coalitie van radicaal-linkse en groene studentenbewegingen. Van 1995 tot 1997 zetelde hij ook in de overkoepelende centrale raad van de Griekse studentenvakbond. "Toen zag ik niet meteen een eerste minister van Griekenland in hem", zegt Emmanuel Melissaris, toen medestander en nu docent aan de London School of Economics. "Maar hij was zeker een van de drijvende krachten achter een groot verbond van radicaal-linkse studentenverenigingen. Hij was sterk overtuigd van zijn zaak en had het strategisch inzicht om zijn doel te bereiken, maar hij meed de schijnwerpers. In die tijd had ik nooit durven denken dat hij de ambitie had om de leider van een land te worden."

Na zijn studie specialiseerde Tsipras zich in stads- en regioplanning. Daarna ging hij aan de slag als ingenieur en werkte hij mee aan studies voor stadsplanning in Athene. Hij ruilde zijn lidmaatschap van het KNE in voor een lidkaart bij het radicaal-linkse Synaspismos, de versmelting van sovjetgezinde communisten en meer gematigde 'eurocommunisten'. De coalitie werd mede onder impuls van ingenieur Tsipras uitgebreid met verschillende andere groeperingen en groepjes en vervelde in 2005 tot het links-radicale Syriza.

In 2006 deed de toen 31-jarige Alexis Tsipras als kersvers, onbekend boegbeeld van het kleine Syriza een gooi naar het burgemeesterschap van Athene. Tsipras' verkiezingsresultaat sloeg iedereen met verstomming: zijn partij haalde vanuit het niets 10,5 procent van de Atheense stemmen en eindigde als de op twee na grootste partij van de hoofdstad. Tsimitakis: "Tijdens zijn verkiezingstournee bezocht hij alle wijken. Iedereen mocht hem 'Alexis' noemen. Hij was altijd even beleefd en voorkomend. Hij liet een frisse wind waaien door de vermolmde Atheense politiek en kreeg de stem van veel jonge mensen." Maar ook oudere kiezers raakten door hem gecharmeerd. "Hij riep bij hen herinneringen op aan de jaren vlak na de dictatuur, toen politici nog aanspreekbaar waren."

Twee jaar later werd Alexis Tsipras leider van Syriza. Met zijn 34 jaar was hij de jongste Griekse partijvoorzitter ooit. In 2009 werd hij verkozen in het parlement en benoemd tot fractieleider. Bij de parlementsverkiezingen van mei 2012 haalde Syriza onder zijn leiding 16 procent, bij nieuwe verkiezingen later dat jaar zelfs 26 procent, waardoor hij in het parlement meteen ook de leider van de oppositie werd.

Heuse schok

Nu, aan de vooravond van de eventuele overname van de macht door Tsipras, blijven zijn supporters er rotsvast van overtuigd dat hij hoog verheven staat boven de andere 'kibbelende en navelstarende politici'. Hij onderscheidde zich de voorbije jaren van hen door zijn voorliefde om op een motorfiets door de straten van Athene te rijden, in plaats van in een luchtgekoelde geblindeerde Mercedes. Al heeft zijn immense populariteit daar nu een einde aan gemaakt en ruilde hij zijn motor noodgedwongen in voor twee lijfwachten.

In het parlement loopt hij tussen zijn in pak en das gehesen collega's rond in een losgeknoopt hemd en met opgerolde mouwen. Matthaios Tsimitakis: "Als oppositieleider werd hij een paar jaar geleden uitgenodigd op een presidentieel feest ter herdenking van het einde van de dictatuur. Hij had een jonge zwarte Afrikaanse immigrante meegenomen. Dat zorgde voor een heuse schok in het oerconservatieve Griekenland. Vandaag is Alexis meer dan ooit hét boegbeeld en de gangmaker van een nieuwe generatie politici."

Alexis Tsipras

1974 geboren in Athene

1988 wordt lid van de Communistische Jeugd van Griekenland

2000 studeert af aan de Nationale Technische Universiteit van Athene, werkt daarna als bouwkundig ingenieur

2008 verkozen tot voorzitter van de linkse politieke partij Synaspimos

2009 verkozen in het parlement; wordt leider van het radicaal-linkse blok Syriza

2012 Syriza wordt de tweede partij in het parlement met bijna 27 procent van de stemmen

is samen met Betty Baziana, een ICT'er. Het stel heeft twee zonen