Direct naar artikelinhoud

Opgetogen

Ivan Van de Cloot is hoofdeconoom van Itinera Institute en professor aan de Antwerp Management School.

Het derde reddingsplan voor Griekenland ligt bijna bij de drukker. Hoewel: is er iemand die gelooft dat het nog om een redding van wie dan ook gaat? Een hoog Europees functionaris zei me dat ik me niet zo druk moest maken over het nodeloze lijden van miljoenen Grieken. Binnen 50 jaar zouden we immers de Verenigde Staten van Europa hebben en was dat lijden maar een detail in de geschiedenis. Alles hangt dus af van het perspectief dat je inneemt. De cynische realpolitik van de een wordt door de ander als visionair beschouwd. Zo gauw een elite opgesloten zit in een bunkermentaliteit, komt het er alleen nog op aan gelijk te krijgen. Griekenland moet lid blijven van de euro tegen elke prijs, hoor je dan. Ieder nuchter mens zou dan argwaan moeten krijgen: hoezo elke prijs? De Europese Unie is een politiek project, de euro als muntunie daarentegen moet in de eerste plaats draaglijk zijn voor de economie.

Je kunt een land in een muntunie stoppen waarin het niet thuishoort en zo zijn economie versmoren. Het drama is dat zij die de muntunie creëerden, zich destijds niet bewust waren van de consequenties. Of juist wel, wat nog erger is. Van beiden bestaan voorbeelden in de Belgische politiek. Ook nu nog zijn er die voorspiegelen dat een land met grote structurele economische gebreken en een zieke combinatie van cliëntelisme en corruptie even zijn obstakels voor welvaart uit de weg kan ruimen. Bij de grootste structurele problemen horen de enorme pensioenfactuur en het feit dat Griekenland vier keer zoveel onderwijzers op de loonlijst heeft als Finland, terwijl de Finse onderwijsprestaties aan de top staan, en de Grieken onderaan bengelen.

De excessen in de private sector zijn minstens even ernstig. Vergeet niet dat het Griekse niveau van overheidsbestedingen lager is dan in België. Monopolies die de markt afsluiten voor nieuwkomers zijn overal, zoals bijvoorbeeld in de melksector. Vier families controleren de Griekse media via leningen van bevriende banken. Bedrijven gebruiken connecties om steeds meer geleend geld te dumpen in inefficiënte bedrijven die zwelgen in de schulden, waarvan steevast een deel op persoonlijke rekeningen terechtkomt.

Het land heeft inderdaad al anderhalf keer zijn nationaal inkomen aan internationale transfers gekregen, maar de slechte leningen binnen Griekenland zijn evengoed torenhoog door nepotisme bij banken. Iedereen geeft de staat de schuld, maar niemand is natuurlijk verplicht belastingen te ontduiken. Alle beroepen die oververtegenwoordigd zijn in het parlement, gaande van juristen tot artsen, hebben privileges die economische sclerose veroorzaken.

In dat licht moet de naïviteit worden blootgelegd van hen die het zo voorspiegelden alsof transfers na enkele jaren van Griekenland automatisch een dynamische regio zouden maken. De waarheid is dat dit decennia zou moeten worden volgehouden, met onzekere resultaten.

Vandaag is empathie met het lijden van de Griekse burger gepast. Toen de excessen van het goedkope geld deze catastrofe echter onvermijdelijk maakten, zou elke waarschuwing daarover met niet meer dan schouderophalen zijn ontvangen. Er is veel mismanagement vanwege Griekenland. Zij zullen de gevolgen dragen. Er is ook veel mismanagement van de zijde van de leiders van de EU geweest. Dat zij persoonlijk ook de gevolgen dragen - of zelfs maar politiek - is veel minder zeker.