Geen zaad, toch kind verwekken? Bij muizen kan het
Onvruchtbaar zijn en toch vader worden. Die droom is een flinke stap dichterbij nu Chinese biologen muizen hebben verwekt zonder sperma te gebruiken.
Het lukte ongespecialiseerde stamcellen op te kweken tot 'spermatide-achtige cellen', kunstmatige spermacellen zonder zweepstaart. Die injecteerden ze in de eicel. Daaruit ontstonden gezonde muizenpups: bewijs dat je ook zonder zaad een kind kunt verwekken.
Op termijn is dat een uitkomst voor mannen die zelf geen zaadcellen aanmaken. Wat koppels te wachten zou staan, is een ivf-behandeling waarbij de zaadcel vooraf wordt opgekweekt uit weggeschraapt huidweefsel van de man. Experts verwachten dat het nog zeker vijf jaar duurt voordat het zover is: de techniek moet nog worden getest en veilig bevonden voor de mens.
Een andere toepassing, voor lesbische stellen, blijft toekomstmuziek. Zaadcellen opkweken uit vrouwelijke huid lukt niet, omdat chemische signaaltjes nodig zijn die alleen in mannencellen zitten.
Al ruim tien jaar slagen diverse teams erin de cellen uit stamcellen te kweken. "Maar tot nu toe zat er bij alle experimenten een fase waarin ze die cellen tussentijds moesten terugstoppen in de muis", zegt hoogleraar voortplantingsgeneeskunde Sjoerd Repping (AMC). "Het mooie en bijzondere van dit onderzoek is dat het kweken nu voor het eerst helemaal buiten het lichaam is gelukt."
De behandeling roept ook existentiële vragen op, denkt Repping. Zoals hoe belangrijk het eigenlijk is een biologisch kind te krijgen. "Je kunt immers ook donorsperma gebruiken. Hoe belangrijk is een genetisch eigen kind eigenlijk, wat hebben mensen daarvoor over?"