RENTEBELEID Na het dal volgt de klim

Vrijdag treedt Ian McIver live op in the Mangy Moose Saloon. Terwijl hij, de slidegitaar in aanslag, het beste van zichzelf geeft, blaast het kruim van 's werelds financiële goeroes enkele kilometers verderop verzamelen. Geen countrymuziek in hun oren, maar academische uiteenzettingen. In de bescheiden blokhutten van Jackson Hole Lodge, met zicht op de schilderachtige vallei, kijken onder meer Janet Yellen, topvrouw van de Amerikaanse centrale bank (Fed) en Mario Draghi, haar Europese evenknie van de Europese Centrale Bank (ECB), elkaar in de ogen.

Samen met andere centrale bankiers en Nobelprijswinnaars bespreken deze toplui, ver weg van de camera's, de toestand van de wereldeconomie en het meest geschikte monetaire beleid. Tussen de discussies door is er tijd voor vliegvissen, barbecue en - naar verluidt occasioneel - een linedance. Informeel is een paar dagen het ordewoord aan de voet van de Rocky Mountains.

Een houten bord heet de 'vreemdelingen' welkom in 'The last of the Old West'. Het is de 36ste keer dat de Federal Reserve van Kansas hier, in het uiterste westen van de staat Wyoming, zijn jaarlijkse congres houdt.

U wil misschien de schouders ophalen voor dit ver-van-uw-bedgebeuren, maar wacht daar nog even mee. Het belangt u immers wel degelijk aan. Jackson Hole is uitgegroeid tot een icoon. Wat Woodstock was voor de hippies, welnu, dat is Jackson Hole voor de wereldwijde financiële markten, zegt Corné van Zeijl, analist en strateeg bij vermogensbeheerder Actiam.

In deze vallei, vernoemd naar de 19de-eeuwse pelsjager Davey Jackson, is al menig crisis wetenschappelijk geanalyseerd. Van de beurskrach in oktober 1987 (Black Monday), tot het uiteenspatten van de internetzeepbel, de Amerikaanse huizencrisis, de val van zakenbank Lehman Brothers, de Europese schuldencrisis, alles is hier met chirurgische precisie ontleed.

Bazooka

Wat Jackson Hole evenwel helemaal zijn mythische allures gaf, was het optreden van Mario Draghi in augustus 2014. De eurozone verkeerde in belabberde staat, het waren de dagen dat nachtelijke spoedvergaderingen het Griekse lekgeslagen schip moesten zien te redden. De financiële markten testten met een haast sardonisch genoegen de Europese eenheidsmunt, en het einde van de euro werd meermaals voorspeld. Draghi bezwoer toen en daar de crisis. Hij zou alles doen wat binnen zijn mandaat lag. Het was het begin van zijn 'bazooka': de massale opkoop van staats- en bedrijfsschulden met vers gedrukt geld.

De baas van de ECB liet zich in de daaropvolgende jaren niet zien in Jackson Hole, wat leidde tot vele speculaties. Hij zou niet kunnen antwoorden op de vele vragen, omdat hij op onbekend terrein was aanbeland, zo klonk het. Dit jaar treedt Draghi wél aan in Wyoming, wat andermaal de speculaties voedt: 'De ECB heeft iets aan te kondigen!'

Vandaag hebben de centrale bankiers en economen inderdaad een afspraak met zichzelf. Zo hanteert de Europese Centrale Bank al maanden een negatieve rente en besteedt ze miljarden aan het opkopen van staatsleningen en bedrijfsobligaties. De geldmachine werd aangezet, en puffend deed die wat ze verondersteld werd te doen. Financiële en monetaire stabiliteit bewerkstelligen, opdat de Europese economie zichzelf niet helemaal in de gracht zou rijden.

De inflatie mag dan wel achterop blijven, met die economische groei zit het wel degelijk snor. De wereldeconomie groeit met een ongeziene 3 procent, en ook de Europese economische motor spint als een tevreden poes in de middagzon. Mario Draghi zal er graag luisteren naar Janet Yellen, want ook zij heeft inmiddels tonnen ervaring met geldcreatie. De Federal Reserve was de wegbereider voor dat ongeziene monetaire experiment waar de ECB zijn mosterd haalde. Vandaag heeft de Fed 's werelds grootste economie losgekoppeld van de geldpomp. Sterker nog, de Fed heeft de rente dit jaar al twee keer verhoogd. Dat biedt inzichten voor de ECB, die het pad volgt dat de Fed heeft geëffend.

Cold turkey

Dat beleid van hun onorthodoxe crisisaanpak, waarbij massaal goedkoop geld de economie werd ingepompt, laat een opgeblazen balans zien. En dat is heus niet overdreven: alles samen bezitten de Amerikaanse Federal Reserve, de ECB en de centrale banken van Japan, Engeland, Zwitserland en Zweden ongeveer 7,7 biljoen euro aan opgekochte staatsobligaties.

Voor de ECB staat de teller op de onbevattelijke som van 2.000 miljard euro (2 biljoen) aan opgekochte schulden, zowel van overheden als grote bedrijven. Het vergt geen grote verbeeldingskracht om te beseffen dat die opgeblazen ballon langzaamaan opnieuw moet leeglopen. En daar zit hem het belang van Jackson Hole. Lossen Yellen en Draghi iets over dat momentum en hoe ze dat willen aanpakken? Want hoe onorthodox hun monetair beleid ook was, het omgekeerde geldt ook voor het terugdringen van dat beleid. De financiële markten zijn inmiddels zo gewend geraakt aan dat infuus van de centrale banken, dat ze als heuse verslaafden moeten afkicken. Te snel het monetair beleid weer naar af dringen, kan niet. Dan loopt de wereldeconomie een heuse cold turkey op.

Te traag is evenwel ook niet goed. Een economie draait in cycli. De conjunctuur gaat op en neer, en alle parameters wijzen erop dat de hoogconjunctuur van de Verenigde Staten langzaamaan naar zijn einde loopt. De cyclus zal stilaan omslaan richting een groeivertraging. En als het regent in de VS, dan druppelt het in Europa. "Yellen is daarom bezig met het optrekken van de rente, opdat ze opnieuw wat monetaire munitie in huis zou hebben tegen dat de recessie zich echt aandient, en zij - of haar opvolger - opnieuw met rentedalingen kan bijsturen", zegt Hans Bevers van Bank Degroof Petercam.

De ECB moet nog beginnen aan die klus. Maar te snel afbouwen en de rente optrekken, dat kan dus niet. Binnen de eurozone zijn de verschillende lidstaten nog te ver van elkaar verwijderd. Pakweg Griekenland zou een renteopstoot niet aankunnen, daar tegenover staat Duitsland dat daar net behoefte aan heeft, wil het zijn economie niet gaan oververhitten. Die evenwichtsoefening vergt behendigheid en koelbloedigheid.

Dit weekeinde zijn alle ogen dan ook gericht op Mario Draghi. "Gaat de Italiaanse ECB-voorzitter nu al hinten op het einde van de monetaire noodtoestand? En hoe wil hij die enorme schuldenberg ooit afbouwen, zonder nieuwe onrust te veroorzaken op de financiële markten", vraagt Koen De Leus, hoofdeconoom van BNP Paribas, zich af. Net voor de zomervakantie voelde Draghi al even de temperatuur op de markten. In het Portugese Sintra liet hij zich optimistisch uit, zij het in typisch centrale-bankiersjargon. Draghi verklaarde de dreiging van deflatie, een ontwrichtend klimaat van algemene prijsdalingen, voor geweken. De financiele markten zagen daarin het bewijs dat de vervaldag van het geeft ook aan hoe Draghi spitsroeden moet lopen, wil hij de Europese economie niet beschadigen. Vandaag houdt hij - vooraleer door te reizen naar de VS - nog een tussenstop in Lindau. Aan de voet van de Alpen zal hij een toespraak houden op de jaarlijkse economenconferentie. Hoeft het nog gezegd dat iedereen op vinkenslag zit?

Janet Yellen houdt, als gastvrouw van Jackson Hole, vrijdag de openingstoespraak. Het thema van de conferentie is het streven naar een dynamische wereldeconomie. Vijf uur later geeft ook Draghi een toespraak op de conferentie. "Hij zal focussen op het thema van de conferentie", sust een woordvoerder van de ECB.