Voor alle Jordy's: zorg op maat gezocht
Sinds Jordy vorige zomer op eigen benen ging staan, werd hij niet meer systematisch opgevolgd. Omdat hij dat zelf absoluut niet wou, nu hij eindelijk af was van het erg strikte beleid in zijn oude instelling Ter Muren. Ook omdat hij volledig tussen de mazen van het net glipte. 'Hij kreeg nooit de nodige zorg op maat.'
Jordy, de onfortuinlijke 19-jarige jongen die vorige week dood werd aangetroffen in een tentje in de Gentse Blaarmeersen, vertrok vorige zomer op zijn achttiende uit Ter Muren in Aalst. Hij had dan vijftien jaar in die instelling voor bijzondere jeugdzorg verbleven en kon nog langer hulp krijgen, maar hij weigerde. Eigen schuld, is dan de makkelijke conclusie. Maar dat is maar het halve verhaal, zegt wie het weten kan. Want iedere achttienjarige staat te trappelen om op eigen benen te staan. Dat is zo bij een doorsnee jongere die het kotleven voor zich ziet opdoemen, dat is zeker zo bij een adolescent die na een jeugd in instellingen het walhalla van de zelfstandigheid en eigen beslissingen aan de horizon ziet gloren.
Dat Ter Muren een behoorlijk strikt beleid hanteert om jongeren voor te bereiden op het moeilijke leven na de instelling, werkte die stap in het geval van Jordy mogelijk in de hand. Er wordt van de 16-plussers in Ter Muren bijzonder veel zelfstandigheid verwacht. Zo moeten ze hun budget (7,75 euro per dag plus 50 euro zakgeld per maand) volledig zelfstandig beheren en daar - uitgezonderd huur en elektriciteit - al hun onkosten mee vergoeden: schoolkosten, vervoer, voeding, kleren, schoonmaakmiddelen, enzovoort. Iedere maand wordt er aan de hand van rekeningetjes gecontroleerd of dat budget wel goed besteed is. Is dat niet het geval, wordt de toelage naar beneden bijgesteld.
Met kleren onder de douche
Daar tegenover staat wel dat ze zich nog altijd aan de leefregels moeten houden. Door de week binnen zijn om vijf uur, op vrijdag uiterlijk om middernacht, op zaterdag om 1 uur. Bezoek mag alleen binnen bepaalde uren en nooit mogen er meer dan drie gasten binnen in één studio. "Ze worden geacht extreem zelfstandig te zijn, maar krijgen in ruil ook heel weinig vrijheid. En het ergste is dat er niet gedifferentieerd wordt: alle regels gelden voor iedereen", vat een bron die niet nader genoemd wil worden, het samen. "Ook Jordy kreeg nooit de nodige zorg op maat."
Een andere getuige betreurt dat de jongeren te weinig wordt geleerd hoe dat dan moet, op slag zelfstandig zijn. "Ik ken maar weinig pubers die dat zomaar kunnen, zelfs zonder rugzak."
Het kinderrechtencommissariaat ontving vroeger meerdere klachten over Ter Muren en onderzoekt nu één nieuwe melding. Het is niet geweten waarover die klachten gaan. Wel is geweten dat de instelling te kampen heeft met een fors wisselend personeelsbestand. Zo vertrokken er vorig jaar, vlak voordat Jordy de deuren achter zich dicht trok, op korte tijd zeven begeleiders. Minstens een aantal vertrekken vloeien voort uit het oneens zijn met het strikte beleid.
Het brengt ons bij de vraag: valt Ter Muren de dood van Jordy te verwijten? Daarover zijn de getuigen het nadrukkelijk eens: zéker niet. "Jordy is een uitzonderlijk geval, hij had werkelijk niemand om op terug te vallen. Maar er zijn wel fouten gemaakt, zowel door Ter Muren als door justitie. Er zitten hiaten in ons systeem", zegt een vertrouwenspersoon van Jordy. "Zijn voorwaardelijke celstraf voor het stelen van aanstekergas werd een effectieve, omdat hij geen domicilie had. Dus zetten ze hem vast, laten ze hem vervolgens na drie maanden vrij, en heeft hij nog altijd geen domicilie. Niks is opgelost, alleen is de jongen nog wat meer gebroken."
Maar ook Ter Muren had moeten weten dat hij een vogel voor de kat zou zijn. "Jordy had eens een geweldig idee. Hij zat zonder geld en zeep. Dus smeerde hij zich, volledig gekleed, in met waspoeder en ging zo onder de douche. Fier dat hij was: zo was alles in één keer proper. Iedereen kon zien dat die jongen het nooit alleen kon redden."
Vertrekkers laten terugkeren
De directie van Ter Muren concentreert zich nu op het afscheid van Jordy en wil niet reageren. Jongerenwelzijn doet dat wel. Zij benadrukken dat Ter Muren te boek staat als een kwalitatieve instelling, die steeds voldoet aan alle inspectie-eisen.
Om de nazorg voor instellingenverlaters te verbeteren werkt Jongerenwelzijn al een hele tijd aan een project dat binnenkort in praktijk wordt omgezet. Het is de bedoeling dat vertrekkers voor een bepaalde termijn kunnen terugkeren naar hun instelling, als blijkt dat alleen wonen toch niet zo succesvol is.
Daarbovenop zal jongeren uitdrukkelijk de weg gewezen worden naar hulplijnen voor noodgevallen, zoals thuislozenzorg, de sociale begeleiding van het plaatselijke OCMW en de geestelijke gezondheidszorg.
Maar feit blijft dat Jordy na zijn vertrek in Ter Muren in onder meer een psychiatrische afdeling van een Gents ziekenhuis, bij afkickcentrum De Sleutel en in de gevangenis belandde. En ook die verblijven konden niet vermijden dat de jongen omkwam van ontbering.