'Als je anderen beschermt, moet je zelf ook beschermd zijn'

Minister De Crem bracht vorige week samen met generaal Gerard Van Caelenberge, de grote baas van het leger, een blitzbezoek aan de Belgische troepen in Ivoorkust en Mali. Ons land ondersteunt er de Franse militaire operatie Serval die er kwam om Mali uit de handen van de moslimextremisten te houden.

"Een PR-bezoek? Helemaal niet", benadrukt De Crem. "Ik kom hier niet een om een soort blijde boodschap te verkondigen of publiciteit voor mezelf te genereren. De regering heeft onlangs beslist onze inzet te evalueren. En dat doen we hier."

Grote ogen trekken

De evaluatie blijkt allerminst nutteloos. Dat wordt duidelijk bij een bezoek aan de Ecole d'Etat-Major Nationale de Koulikoro. Die ligt op anderhalf uur rijden van de Malinese hoofdstad Bamako. Vanaf 15 maart gaan Europese instructeurs er een 2.000-tal lokale soldaten opleiden. Belgische militairen moeten de instructeurs gaan beveiligen. Een opdracht die past in de Europese EUTM-operatie.

De site waar onze landgenoten aan de slag moeten, is echter amper beveiligd en bijna volledig omgeven door heuvels en rotsformaties. De meegereisde Belgische officieren trekken grote ogen. Moeilijk te beschermen, luidt het verdict. Als De Crem tegen een Malinese kolonel opmerkt dat het een open kamp is, repliceert die droogweg: "Nee, het is een halfgesloten site".

Op een geïmproviseerde persconferentie laat de minister achteraf duidelijk verstaan dat de omstandigheden niet ideaal zijn en het militaire kamp beter zal moeten worden beveiligd. De kans dat die voorwaarden tegen 15 maart vervuld zullen zijn, is klein. Zonder garanties beginnen we er hier niet aan, stelt De Crem. "Deze site beantwoordt niet aan de voorwaarden die je eigenlijk moet hebben om Belgische militairen in operatie te sturen. Als je anderen wilt beschermen, moet je zelf ook beschermd zijn."

Samen met een peloton Franse militairen trekt de Belgische delegatie vervolgens in een C130 naar Gao, 1.200 kilometer ten noordoosten van Bamako. Daar werden een tiental dagen geleden nog 16 moslimrebellen gedood bij hevige gevechten. Op de luchthaven van Gao is een Franse basis waar twee Belgische Agustahelikopters zijn gestationneerd. De helikopters transporteren gewonden, maar opereren alleen ver achter de frontlinies.

Nuttige bijdrage

De Crem erkent dat er een terughoudendheid bestaat om deel te nemen aan gevechtsoperaties. "Niet alleen in België trouwens. Maar hier heeft niemand ons gevraagd gevechtstroepen in te zetten. De Fransen hebben ons van bij de start verzocht transportvliegtuigen en medische capaciteit te leveren. Ze waren zeer opgetogen dat we onmiddellijk op die vraag zijn ingegaan. Maar in Libië hebben we met onze F16's bijvoorbeeld wel deelgenomen aan gevechtsoperaties."

"Als er internationaal moet worden opgetreden, vindt men België snel", aldus De Crem. "Of het nu in Navo- of VN-verband is, je ziet dat er telkens 'coalitions of the willing' en 'associations of the non-willing' worden gevormd. België zit in de eerste groep en doet haar werk."

Dat hun werk belangrijk is, daar twijfelen de Belgische militairen geen seconde aan. Ook majoor Patrik De Groot niet. Hij leidt de teams die vanuit Abidjan in Ivoorkust de C130's laten vliegen. De Belgen zijn er samen met het Franse vreemdelingenlegioen gestationneerd. Een van die legionairs was de Belgische Fransman Harold Vormezeele. Vormezeele maakte deel uit van de absolute elitetroepen van het vreemdelingenlegioen en sneuvelde toen hij diep in rebellengebied opslagplaatsen met wapens afkomstig uit Libië probeerde uit te schakelen. "Sommige mensen vinden hen gekken. Ik vind het idealisten als je ziet hoe ze in Mali de fundamentalisten hebben tegengehouden. Ik denk dat velen in Europa niet goed weten wat er hier gebeurt. Hoeveel vrouwen en kinderen er worden vermoord. Dat de jihadi's handen en voeten afhakken. Ik hoop dat niemand eraan twijfelt dat wij hier een nuttige bijdrage leveren."

De Groot trok met Vormezeele op tot net voor hij op missie vertrok. "Hij keek er ongelooflijk naar uit opnieuw ingezet te worden. En was dan ook blij toen hij kon vertrekken. We hebben hem nog een Belgisch camouflagehemd meegegeven. Twee dagen later kregen we het bericht dat hij overleden was." Het voorbije weekend sneuvelde opnieuw een Franse soldaat in het massief van Ifoghas. Volgens de Franse minister van Defensie Jean-Yves Le Drian ging het om een van de meest gewelddadige gevechten die er tot nog toe op Malinees grondgebied zijn geweest.

De regering ging vrijdag in op de Franse vraag om de Belgische C-130's en de Agustahelikopters zeker tot eind maart in Mali te houden.